Bệnh nhân đột quỵ đang điều trị tại khoa Nội tổng hợp, BVĐK vùng Tây Nguyên
Đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não, là tình trạng não bị tổn thương do quá trình lưu thông máu lên não bị gián đoạn hoặc não bị thiếu oxy. Theo tổ chức Y tế thế giới, mỗi năm trên thế giới có hơn 15 triệu người bị đột quỵ, trong đó có 5 triệu người tử vong và 5 triệu người khác bị tàn tật vĩnh viễn. Ở Việt Nam, theo số liệu của Bộ Y tế, trung bình mỗi năm có hơn 200 nghìn trường hợp, hơn 50% trong số đó tử vong và chỉ có 10% những người sống sót là bình phục, không để lại di chứng và không phải phụ thuộc hoàn toàn, tỷ lệ bệnh nhân nam cao gấp 4 lần bệnh nhân nữ.
Đột quỵ chịu ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố, trong đó thời tiết thay đổi, chuyển lạnh đột ngột được xem là mối nguy khởi phát đột quỵ não. Khi thời tiết lạnh giá, mạch máu giảm tính đàn hồi, lòng mạch bị thu hẹp khiến lưu lượng máu đến não giảm 1/5 so với bình thường. Mặt khác, các mạch máu dễ co lại làm tăng huyết áp, tăng áp lực trong lòng mạch, khiến thành mạch máu bị tổn thương, thậm chí có thể vỡ, gây xuất huyết não hoặc hình thành cục máu đông, làm tắc mạch máu dẫn đến đột quỵ não.
Theo thống kê của khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện đa khoa vùng Tây Nguyên, hàng năm số bệnh nhân nhập viện vì đột quỵ vào mùa lạnh tăng từ 15% - 20% so với bình thường. Ngày thường khoa khám và điều trị cho khoảng 50 bệnh nhân đột quỵ, nhưng cứ đến mùa lạnh số người mắc bệnh này tăng cao hơn. Mỗi tháng khoa tiếp nhận khám và điều trị cho 1200 trường hợp bệnh, trong đó có 130 đến 140 bệnh nhân bị đột quỵ. Riêng trung tuần tháng 12 năm 2019, khoa tiếp nhận hơn 70 trường hợp mắc bệnh..
Theo các bác sĩ chuyên khoa, một người bình thường đột nhiên có các triệu chứng như: nói ngọng, môi lưỡi tê cứng, miệng mở khó, phải gắng sức mới nói được, thị lực giảm, nhìn mờ dần cả hai mắt hoặc một mắt, miệng méo, nhân trung hơi lệch qua một bên so với bình thường, tay bị tê mỏi, khó cử động, khó thao tác, đi lại khó khăn hoặc cảm thấy nhức đầu dữ dội…, khi đó cần nghĩ ngay tới khả năng có thể bị đột quỵ
Ông Hồ Viết Thơ ở xã Ea Tór, huyện Krông Năng, tỉnh Đắk Lắk có tiền sử tăng huyết áp điều trị nhiều năm, bỗng đột ngột bị liệt 1/2 người bên trái, tay chân trái không điều khiển được, huyết áp tăng. Sau khi được đưa vào cấp cứu, các bác sĩ đã chụp CT và phát hiện bệnh nhân bị tắc động mạch não. Do được cấp cứu kịp thời, bệnh nhân đã hồi phục hoàn toàn, tự đi lại được.
Đa số bệnh nhân đột quỵ đều có tiền sử bị tăng huyết áp. Nhiều trường hợp thấy huyết áp ổn định và ngưng sử dụng thuốc trong một thời gian ngắn nên bệnh tái phát lại và ngày càng nặng hơn, có thể đe dọa đến tính mạng. Điển hình là trường hợp Ông Nguyễn Văn Đa ở thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk, người nhà cho biết, ông Đa có tiền sử bệnh tăng huyết áp, thời gian gần đây thấy cơ thể khỏe mạnh bình thường nên đã ngưng thuốc, ông ra vườn lao động và bỗng nhiên thấy khó thở, người gục xuống, người nhà thấy thế liền đưa ông tới bệnh viện. Sau khi được các bác sĩ thăm khám và chẩn đoán ông bị tai biến mạch máu não, sau 5 ngày điều trị hiện bệnh tình của ông đã cải thiện rất nhiều, giờ ông có thể nói được, chân tay cử động nhẹ.
Bệnh nhân được đưa tới bệnh viện nhanh chóng, điều trị kịp thời là yếu tố vô cùng quan trọng quyết định sự sống còn của người bệnh đột quỵ.Nhận biết các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh để điều trị kịp thời, cơ hội sống của người bệnh sẽ tăng lên và tỷ lệ mắc di chứng sẽ giảm đi đáng kể. Theo các bác sĩ chuyên khoa, bệnh nhân đến phòng cấp cứu trong vòng 3 giờ đầu kể từ khi có triệu chứng đầu tiên sẽ phục hồi di chứng đột quỵ não nhanh hơn 3 tháng so với những người được điều trị chậm sau 3 giờ.
Bác sĩ Nguyễn Văn Hùng – Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện đa khoa vùng Tây Nguyên khuyến cáo, đột quỵ để lại nhiều di chứng: rối loạn vận động (liệt nửa người, liệt mặt... dẫn đến tàn phế); rối loạn ngôn ngữ (nói đớ, không nói được, nói lung tung); rối loạn ý thức (tiêu, tiểu không tự chủ, trầm cảm, giảm trí nhớ) và rối loạn cảm xúc, thay đổi tính tình, dễ nóng giận, cáu gắt, khóc cười vô cớ... Do đó, để phòng bệnh đột quỵ, mọi người cần xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh bao gồm nhiều loại trái cây, rau và ngũ cốc; bổ sung thịt nạc, thịt gia cầm, cá, đậu và sữa hoặc các sản phẩm sữa không béo hoặc ít béo.Tập thể dục hàng ngà, kiểm soát cân nặng phù hợp, tránh thừa cân béo phì. Không hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, kiểm soát tốt bệnh lý mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa lipid. Kiểm tra sức khỏe định kỳ, khi thấy có các dấu hiệu nguy cơ gây bệnh đột quỵ cần đi đến các cơ sở y tế gần nhất để được khám và xử trí kịp thời, tránh để tai biến xảy ra.
Kim Oanh – Quang Nhật
(Khoa truyền thông GDSK-Trung tâm KSBT tỉnh Đắk Lắk )