10/05/2022 02:38
Các bệnh không lây nhiễm (BKLN) như bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư và bệnh đường hô hấp mạn tính, đang là những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở nước ta hiện nay. BKLN tạo ra gánh nặng bệnh tật rất lớn do hầu hết những người mắc bệnh phải điều trị suốt đời, tỷ lệ tàn phế và tử vong cao.
Theo số liệu của Bộ Y tế, Việt Nam đang phải đối mặt với gánh nặng bệnh tật kép, trong khi dịch bệnh COVID 19 diễn biến phức tạp thì gánh nặng bệnh tật và tử vong do các BKLN chủ yếu gồm bệnh tim mạch, ung thư, đái tháo đường và bệnh hô hấp mạn tính đang gia tăng nhanh. Các BKLN đang là nguyên nhân tử vong hàng đầu, lớn hơn tất cả các nguyên nhân tử vong khác cộng lại. Năm 2019, ước tính có 592.000 ca tử vong do các BKLN, chiếm 81,4% tổng số tử vong do mọi nguyên nhân. Trong đó chủ yếu là tử vong do các bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư và bệnh hô hấp mạn tính, chiếm 66,2% tổng số tử vong do mọi nguyên nhân. Trong số tử vong do các BKLN tại Việt Nam có 41,5% tử vong sớm xảy ra trước tuổi 70. Tỷ lệ hiện mắc các BKLN phổ biến cũng đã tăng nhanh qua các năm và số người hiện mắc bệnh trong cộng đồng hiện tại rất lớn. Số liệu điều tra cho thấy tỷ lệ hiện mắc tăng huyết áp ở người trưởng thành năm 2021 là 26,2%, tương đương với khoảng 17 triệu người; tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường/tăng đường huyết ở người trưởng thành là 7,06%, tương đương với 4,6 triệu người. Đối với ung thư, theo số liệu công bố của Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC), ước tính năm 2020 Việt Nam có 182.500 ca mắc mới ung thư. Những bệnh ung thư phổ biến nhất ở nam giới là ung thư gan, phổi, dạ dày, đại trực tràng và tiền liệt tuyến. Những bệnh ung thư phổ biến nhất ở nữ giới gồm ung thư vú, phổi, đại trực tràng, dạ dày và gan. Ước tính từ một nghiên cứu dịch tễ học, tỷ lệ mắc COPD trong cộng đồng dân cư từ 40 tuổi trở lên là 4,2%. Tại Việt Nam năm 2019, gánh nặng của các bệnh không lây nhiễm đang chiếm tới 73,7% tổng gánh nặng bệnh tật và tử vong toàn quốc (tính bằng DALY), trong đó bệnh tim mạch chiếm 20,5%, ung thư 13,3%, bệnh hô hấp mạn tính 4% và đái tháo đường chiếm 3,9% tổng gánh nặng bệnh tật. Các rối loạn tâm thần kinh (bao gồm rối loạn tâm thần, động kinh, sa sút trí tuệ...) chiếm 5,3% tổng số tử vong và gây ra gánh nặng bệnh tật rất lớn, chiếm tới 9,8% tổng số DALY do mọi nguyên nhân…
Bệnh nhân mắc đái tháo đường tới khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên
Tại Đắk Lắk, theo số liệu thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, toàn tỉnh hiện có hơn 55.000 bệnh nhân mắc bệnh tăng huyết áp đang được quản lý, hơn 30.000 bệnh nhân mắc đái tháo đường, 4.000 bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản, hơn 22.000 bệnh nhân mắc các BKLN khác. Trong đó, riêng năm 2021, ghi nhận 5.488 trường hợp tử vong vì các BKLN.
Theo bác sĩ Hoàng Hải Phúc, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk: BKLN đang là tảng băng chìm gây ra nhiều gánh nặng và đang được thế giới cũng như các tổ chức quan tâm hướng tới để phòng chống. Năm 2021, Đắk Lắk được chọn là 1 trong 8 tỉnh được Công ty TNHH Novartis Việt Nam, Chương trình Sống Khỏe, Quỹ Tim mạch tài trợ các hoạt động phòng, chống BKLN. Với việc tập trung vào khám sàng lọc trong cộng đồng, đo huyết áp, đo đường huyết, xét nghiệm đường máu…Trong năm qua, các chương trình đã góp phần mang lại nhiều thành quả cho tỉnh trong việc phòng, chống các BKLN, đến hết tháng 6/2022, các hoạt động tài trợ của các chương trình sẽ kết thúc. Bên cạnh hoạt động của các chương trình được tài trợ, để hoạt động phòng, chống BKLN đạt hiệu quả, ngành y tế chú trọng tăng cường năng lực cho các trạm y tế tuyến xã để hoạt động quản lý bệnh nhân được thực hiện tại cộng đồng. Cụ thể, để nâng cao năng lực cho cán bộ trạm y tế thông qua việc triển khai mô hình điểm về dịch vụ dự phòng và quản lý BKLN nhằm góp phần tăng cường chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân trong cộng đồng, trong năm 2021, dự án tăng cường chăm sóc sức khỏe ban đầu do Vụ Kế hoạch tài chính và Công ty TNHH Novartis Việt Nam đã phối hợp triển khai tại 4 xã Hòa Tiến , Ea Phê, Ea Toh và Ea Na của tỉnh. Ngoài ra, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật cũng đã xây dựng kế hoạch phòng chống BKLN và rối loạn sức khỏe tâm thần giai đoạn 2022-2025 trình Sở Y tế để hoạt động phòng chống BKLN và rối loạn sức khỏe tâm thần trên địa bàn tỉnh triển khai hiệu quả.
“Để công tác phòng chống các BKLN đạt hiệu quả, cần tổ chức hiệu quả các hoạt động truyền thông nâng cao sức khỏe; trong đó có truyền thông, hướng dẫn, hỗ trợ người dân biết cách tự phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh để đi khám, chữa bệnh kịp thời, biết tuân thủ điều trị tại nhà khi mắc bệnh. Bên cạnh đó, cần phát triển, nâng cao năng lực hệ thống y tế các tuyến, tăng cường y tế cơ sở để tổ chức triển khai hiệu quả các chương trình, hoạt động sàng lọc, phát hiện bệnh sớm và thực hiện quản lý, điều trị, chăm sóc lâu dài người mắc bệnh, tập trung giải quyết các bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư, bệnh hô hấp mạn tính và các rối loạn tâm thần phổ biến”, bác sĩ Phúc nhấn mạnh.
Bệnh nhân mắc đái tháo đường tới khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên
Trong thời điểm hiện nay, ngành y tế đang thực hiện mục tiêu kép vừa phải căng mình chống chọi với các bệnh truyền nhiễm như sốt xuất huyết, tay chân miệng, COVID-19…. vừa phải thực hiện các nhiệm vụ phòng chống các BKLN như tăng huyết áp, đái tháo đường, tim mạch….. Do đó, bên cạnh nỗ lực của ngành y tế, rất cần sự chung tay vào cuộc của các ban ngành, đoàn thể, các tổ chức chính trị - xã hội, đặc biệt là người dân trong việc tuân theo hướng dẫn và khuyến cáo của ngành y tế như tập thể dục thường xuyên, hạn chế bia rượu, giảm muối trong thực phẩm khi chế biến và từ bỏ thói quen hút thuốc lá… để góp phần nâng cao sức khỏe, phòng tránh bệnh tật.
Bài: Mai Lê; ảnh: Đình Thi
Facebook
Tweet
Mail
Google-plus
Các tin khác