| Phát hiện, can thiệp sớm giúp trẻ khuyết tật cải thiện chức năng Ngăn khuyết tật trở nên nghiêm trọng
Khuyết tật là tình trạng của những người có một hoặc nhiều khiếm khuyết về thể chất hoặc tinh thần, dẫn đến giảm khả năng thực hiện các hoạt động trong sinh hoạt hàng ngày. Nghiên cứu chỉ ra rằng, 75% các khuyết tật ống thần kinh như não úng thủy và nứt đốt sống đều có thể phòng ngừa nếu bà mẹ được cung cấp đầy đủ a-xít folic trong quá trình mang thai.
Khuyết tật có thể được phát hiện sớm trong quá trình mang thai, hoặc qua kiểm tra sức khỏe của trẻ sơ sinh hoặc trẻ em trong những năm đầu đời. Nếu người mẹ trong quá trình mang thai bị chấn thương, động thai, nhiễm độc thai nghén, sốt, rubella, bướu cổ hoặc trong gia đình có người mắc bệnh điếc bẩm sinh thì trẻ sinh ra cũng có nguy cơ bị giảm thính lực. Ngoài ra, do bị động thai, bà mẹ phải dùng nội tiết tố để an thai thì nguy cơ con bị giảm thính lực gấp 24 lần. Còn nếu dùng kháng sinh khi mang thai thì nguy cơ sẽ là 8 lần.
Việc phát hiện và điều trị sớm khuyết tật khi sinh hoặc khi trẻ còn nhỏ sẽ giúp ngăn ngừa sự phát triển các khuyết tật thành những khiếm khuyết nghiêm trọng khi trẻ lớn lên.
Theo kết quả nghiên cứu sàng lọc thính lực của BV Phụ sản Hà Nội cho thấy, trong 12.000 trẻ sinh ra/năm thì gần 4% trẻ bị giảm thính lực. Không ít trường hợp điếc vĩnh viễn và số còn lại là nghe không rõ âm, tiếng. Các chuyên gia nhi khoa cho rằng, nếu can thiệp sớm trẻ sẽ có cơ hội phát triển ngôn ngữ bình thường, thoát khỏi dị tật. Nếu phát hiện muộn, trẻ khiếm thính sẽ bị tàn tật hay điếc vĩnh viễn.
Vấn đề quan trọng cần được giải quyết hiện nay là thống nhất lựa chọn, hoàn thiện một bộ công cụ phát hiện sớm, xác định chính xác khó khăn mà trẻ gặp phải để có những hỗ trợ kịp thời. Cần có hỗ trợ tích cực của các địa phương, các ban, ngành; đặc biệt là của các chuyên gia, các tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực này.
Phát hiện sớm trẻ khuyết tật tuổi mầm non
Việc can thiệp sớm ngay từ lứa tuổi mầm non là hết sức quan trọng góp phần tạo điều kiện cho trẻ phục hồi, hòa nhập và phát triển. Chúng ta cũng đang thiếu những dịch vụ can thiệp sớm và phục hồi chức năng để đảm bảo chất lượng cho trẻ hòa nhập. Một hội thảo về vấn đề này vừa được tổ chức tại Hà Nội, nhằm chia sẻ thông tin và cách thức can thiệp sớm.
Việc đảm bảo cho trẻ khuyết tật học ở trường mầm non là vô cùng quan trọng, vì trường mầm non là môi trường hòa nhập tốt nhất cho trẻ trước khi học tiểu học. Theo các chuyên gia, ở độ tuổi này trẻ phát triển liên tục với tốc độ nhanh. Bên cạnh đó, do nhiều nguyên nhân khác nhau, một số trẻ bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu khác biệt hoặc chậm trễ trong sự phát triển so với các trẻ khác. Nếu được phát hiện sớm, xác định đúng khó khăn và can thiệp phù hợp sẽ giúp cho trẻ có cơ hội để phát triển hết khả năng của mình.
Khó khăn hiện nay là trình độ, năng lực của giáo viên hạn chế. Chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm về giáo dục hòa nhập trong đào tạo của một số trường đại học, cao đẳng mới được xây dựng từ năm 2010. Giáo viên mầm non còn thiếu kiến thức về giáo dục hòa nhập.
Hội đồng xác định mức độ khuyết tật của nhiều địa phương chưa hoạt động hiệu quả, công cụ sử dụng để sàng lọc, chẩn đoán, đánh giá trẻ chậm phát triển và trẻ khuyết tật tại nước ta còn thiếu, chưa có tính hệ thống và chưa có những quy định về chuẩn hóa. Nhiều cha mẹ thiếu kiến thức cơ bản về mốc phát triển của trẻ em. Giữa nhà trường, y tế và gia đình phối hợp chưa đồng bộ. Dịch vụ can thiệp sớm còn thiếu rất nhiều và mới chỉ tập trung ở một số thành phố lớn và tuyến cấp tỉnh, thành...
Khắc phục được tình trạng này mới có thể hy vọng thực hiện mục tiêu Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020, giáo dục hòa nhập thực hiện ở tất cả các cấp học để đến năm 2030, có 70% trẻ khuyết tật được đi học.
Kim Vân |