SỞ Y TẾ TỈNH ĐẮK LẮK

Thực hành dinh dưỡng tại Trạm Y tế xã Ea Ngai

30/05/2025 04:03

Trong khuôn khổ các hoạt động cải thiện tình trạng dinh dưỡng trẻ em thuộc Chương trình hoạt động lĩnh vực Y tế dự phòng - Dân số năm 2025. Vừa qua, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật phối hợp với Trạm Y tế xã Ea Ngai (huyện Krông Búk) đã tổ chức buổi điều tra đánh giá tình trạng dinh dưỡng lồng ghép với hoạt động thực hành dinh dưỡng dành cho phụ nữ mang thai và người chăm sóc trẻ dưới 5 tuổi. Hoạt động này không chỉ góp phần cải thiện kiến thức và kỹ năng chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ, mà còn là một mô hình tiếp cận y tế dự phòng sát thực tiễn, phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương.

Tại buổi thực hành, cán bộ dinh dưỡng đã triển khai theo hướng dẫn của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tập trung vào việc hướng dẫn phụ nữ mang thai, bà mẹ cho con bú và những người nuôi dưỡng trẻ nhỏ việc nấu bữa ăn bổ sung cho trẻ nhằm phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng, phòng chống suy dinh dưỡng và thừa cân - béo phì ưu tiên sử dụng những thực phẩm sẵn có tại địa phương. Ngoài ra, các bà mẹ còn được thực hành chế biến các món ăn bổ sung cho trẻ nhỏ, đảm bảo cân đối dưỡng chất, phù hợp theo từng giai đoạn phát triển của trẻ. “Buổi thực hành hôm nay là một mắt xích quan trọng trong chuỗi hoạt động nhằm cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho bà mẹ và trẻ em tại cộng đồng. Chúng tôi không chỉ truyền đạt lý thuyết, mà còn tạo điều kiện để người dân, đặc biệt là các bà mẹ được trực tiếp quan sát, chế biến và nếm thử các món ăn. Đây là cách tiếp cận vừa trực quan vừa hiệu quả, giúp người dân dễ hiểu, dễ nhớ và quan trọng nhất là có thể áp dụng ngay vào bữa ăn hàng ngày của gia đình mình. Bên cạnh đó, nhiều nơi kinh tế còn khó khăn, việc lựa chọn thực phẩm dinh dưỡng đôi khi bị giới hạn. Vì vậy, chúng tôi tập trung hướng dẫn cách tận dụng tối đa nguyên liệu sẵn có tại địa phương như trứng, đậu phụ, cá nhỏ, rau xanh… để xây dựng khẩu phần ăn cân đối, phù hợp với từng độ tuổi và thể trạng của trẻ” - Bs CKI. Vi Thị Huệ, Trưởng Khoa Dinh dưỡng, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, chia sẻ.

Buổi thực hành dinh dưỡng tại Trạm Y tế xã Ea Ngai (ảnh: Vi Huệ)

Song song với hoạt động thực hành chế biến bữa ăn bổ sung, chương trình còn tích cực lồng ghép các nội dung tư vấn về chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai. Cán bộ Y tế đã trực tiếp truyền đạt kiến thức về nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu nhằm tăng cường miễn dịch và phát triển toàn diện cho trẻ. Người dân cũng được hướng dẫn cách cho trẻ ăn bổ sung đúng thời điểm, đúng khẩu phần, phù hợp với độ tuổi và thể trạng, nhấn mạnh việc đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm trong quá trình chế biến, bảo quản và cho trẻ ăn có vai trò đặc biệt quan trọng trong phòng ngừa các bệnh tiêu hóa và nhiễm khuẩn đường ruột. Cán bộ dinh dưỡng cũng tư vấn về phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng, chia sẻ cách bổ sung thực phẩm giàu Sắt, Kẽm, Vitamin A thông qua nguồn thực phẩm sẵn có tại địa phương, cũng như việc sử dụng viên đa vi chất hoặc bột đa vi chất theo chỉ định của ngành Y tế. Chị H’Ni Êban, chia sẻ: “Tôi cũng lần đầu tiên được biết rằng mỗi giai đoạn phát triển của trẻ cần lượng thức ăn và loại thức ăn khác nhau. Quan trọng là bữa ăn phải cân đối, phù hợp, không quá mặn hay quá ngọt… Tôi còn học được cả cách giữ vệ sinh trong nấu nướng và bảo quản thực phẩm để tránh con bị rối loạn tiêu hóa…”

Trong dịp này, Trạm Y tế xã Ea Ngai cũng phối hợp với Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tiến hành hoạt động điều tra 30 cụm nhằm thu thập dữ liệu định kỳ về tình trạng dinh dưỡng của trẻ dưới 5 tuổi. Mỗi trẻ tham gia được đo chiều cao, cân nặng, đánh giá chỉ số tăng trưởng theo biểu đồ của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và sàng lọc nguy cơ suy dinh dưỡng. Các kết quả này không chỉ giúp cán bộ Y tế xây dựng hồ sơ theo dõi sức khỏe trẻ tại từng hộ gia đình, mà còn là cơ sở quan trọng để có các chương trình can thiệp dinh dưỡng phù hợp với từng đối tượng, từng khu vực. Theo thống kê ban đầu từ hoạt động điều tra 30 cụm, nhiều trường hợp trẻ em dưới 5 tuổi đã được phát hiện bị suy dinh dưỡng với các mức độ của từng thể khác nhau, đặc biệt là suy dinh dưỡng thể thấp còi và nhẹ cân, cũng phát hiện trẻ bị suy dinh dưỡng thể gầy còm mức độ vừa, một số trẻ có biểu hiện thừa cân, béo phì cũng được ghi nhận. Tất cả các trường hợp này đều được cán bộ Y tế lập danh sách quản lý theo dõi định kỳ, đồng thời tư vấn chế độ ăn, chăm sóc trẻ tại hộ gia đình.

Cán bộ Y tế sử dụng thước đo MUAC đo chu vi vòng cánh tay phát hiện trẻ bị suy dinh dưỡng thể gầy còm (ảnh: Vi Huệ)

Việc lồng ghép hoạt động thực hành dinh dưỡng vào hoạt động điều tra 30 cụm được đánh giá là một bước tiến chiến lược, vừa giúp nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi trong cộng đồng, vừa đảm bảo việc thu thập số liệu thực địa chính xác, làm cơ sở cho việc thiết kế và điều chỉnh các chương trình can thiệp dinh dưỡng phù hợp với đặc thù của từng địa phương. “Tại các xã vùng sâu vùng xa như xã Ea Ngai, khoảng cách giữa kiến thức khoa học và thực hành vẫn còn rất lớn. Người dân nhiều khi vẫn dựa vào kinh nghiệm truyền miệng, hoặc lầm tưởng rằng trẻ ăn nhiều là đủ, mà không chú trọng đến tính cân đối dinh dưỡng hay vấn đề vệ sinh. Việc tổ chức mô hình thực hành ngay tại cộng đồng, chính là cách hiệu quả nhất để đưa các thông điệp đến tận từng hộ gia đình, từng bà mẹ, ông bố một cách gần gũi, dễ hiểu và dễ áp dụng” - Bs CKI. Vi Thị Huệ, Trưởng Khoa Dinh dưỡng, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, chia sẻ.

Hoạt động thực hành dinh dưỡng tại cộng đồng không chỉ dừng lại ở việc cải thiện bữa ăn hằng ngày cho trẻ em, mà còn mở ra hướng tiếp cận mới trong công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu tại cơ sở. Khi kiến thức được truyền đạt một cách trực quan, dễ hiểu và sát với hoàn cảnh thực tế của từng hộ gia đình, người dân sẽ từng bước thay đổi thói quen, hành vi từ đó tạo nên những chuyển biến tích cực và bền vững trong cộng đồng. Quan trọng hơn, chương trình đang góp phần xây dựng nền tảng dinh dưỡng vững chắc cho trẻ em ngay từ những năm đầu đời. Từ những buổi thực hành dinh dưỡng tại Trạm Y tế, thông điệp về “ăn đúng, ăn đủ, ăn lành mạnh” đã bắt đầu lan tỏa, trở thành động lực để ngành Y tế địa phương tiếp tục nhân rộng mô hình, hướng đến mục tiêu vì một thế hệ trẻ em khỏe mạnh ngay từ trong từng bữa ăn mỗi ngày.

Thu Phượng