SỞ Y TẾ TỈNH ĐẮK LẮK

Vai trò của gia đình và cộng đồng trong việc giúp người nghiện hút thuốc cai được thuốc lá

24/07/2025 09:11

Thuốc lá từ lâu đã được biết đến là “kẻ thù” nguy hiểm đối với sức khỏe con người. Mặc dù sự nguy hiểm của thuốc lá đã được nghiên cứu và công nhận rộng rãi, nhưng việc từ bỏ thói quen hút thuốc không phải là điều dễ dàng đối với nhiều người. Việc cai thuốc lá là một hành trình khó khăn, đầy thử thách, đòi hỏi sự kiên nhẫn và quyết tâm lớn từ người nghiện. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể tự mình vượt qua cơn thèm thuốc và cơn nghiện. Chính vì vậy, sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và cộng đồng đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giúp người nghiện thuốc lá thoát khỏi gánh nặng này.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 8 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu, trong đó hơn 1 triệu ca tử vong là do hút thuốc thụ động (ảnh hưởng bởi khói thuốc từ những người hút thuốc lá xung quanh). Thuốc lá chứa nhiều hóa chất độc hại ảnh hưởng đến sức khỏe con người và có khả năng gây ung thư. Hút thuốc làm tổn thương các tế bào trong cơ thể, làm giảm khả năng tự bảo vệ của hệ miễn dịch, dẫn đến gây ra bệnh lý ở nhiều cơ quan khác nhau trong cơ thể con người kể cả thai nhi trong bào thai cũng bị ảnh hưởng. Không chỉ ảnh hưởng đến người hút thuốc lá còn gây hại cho những người xung quanh thông qua việc hút thuốc thụ động. Những người không hút thuốc nhưng phải hít phải khói thuốc thường xuyên cũng có nguy cơ mắc bệnh như: Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính ( COPD), ung thư phổi và các vấn đề Huyết áp, bệnh lý về tim mạch… Ngoài tác động về mặt sức khỏe, thuốc lá còn gây ra những thiệt hại kinh tế nghiêm trọng. Người hút thuốc phải chi một khoản tiền lớn để mua thuốc, và các chi phí y tế để điều trị các bệnh liên quan đến thuốc lá cũng là gánh nặng tài chính cho bản thân và xã hội.

Mặc dù thuốc lá là một tác nhân gây nghiện mạnh mẽ, nhưng việc cai thuốc lá không phải là điều không thể nếu có sự hỗ trợ đúng đắn từ gia đình, bạn bè và cộng đồng. Hành trình từ bỏ thuốc lá không chỉ là nỗ lực của bản thân người nghiện, mà còn là một quá trình dài đòi hỏi sự đồng hành, động viên và hiểu biết từ những người xung quanh. Anh N.V.K (trú tại phường Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk), chia sẻ: Tôi hút thuốc đã hơn 15 năm. Có ngày, tôi hút hơn 2 gói do tính chất công việc căng thẳng. Đã nhiều lần tôi nghĩ bản thân nên bỏ thuốc lá để bảo vệ sức khỏe và không ảnh hưởng tới những người xung quanh nhưng vẫn chưa bỏ được. Đến khi có gia đình, được vợ con động viên khuyến khích, tôi quyết tâm bỏ thuốc và đã thành công. Mặc dù giai đoạn đầu mới bỏ không hút thuốc tôi vô cùng khó chịu, cứ tướng sẽ hút lại nhưng nghĩ tới lời hứa với vợ con, tôi lại cố gắng và đến nay, đã bỏ thuốc lá được 2 năm.

Hút thuốc lá để lại nhiều hậu quả ảnh hưởng đến sức khoẻ.

Bỏ được hút thuốc lá nhờ vào sự giúp đỡ của bạn bè, anh T.Đ.Q (trú tại xã Ea Ktur, tỉnh Đắk Lắk) tự hào cho biết: Ngày xưa tôi bắt đầu hút thuốc cũng do bạn bè rủ rê thử cho biết, sau đó thành nghiện. Rồi 20 năm sau, tôi bỏ được thuốc cũng nhờ bạn bè động viên, giúp đỡ. Khi trong nhóm bạn không ai hút thuốc và có người bỏ được thuốc lá, họ đã chia sẻ kinh nghiệm và động viên tôi bỏ thuốc. Khi hội họp cà phê hoặc trong các cuộc nhậu, họ không bao giờ hút thuốc, đồng thời thường xuyên mời tôi tham gia các hoạt động lành mạnh như thể thao hay đi du lịch. Thấy bạn bè không hút thuốc, tôi đã nỗ lực và thành công trong hành trình từ bỏ thuốc lá.

Các chuyên gia y tế và bác sĩ cũng nhận định rằng sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và cộng đồng là yếu tố không thể thiếu trong quá trình cai thuốc lá. Bác sĩ Rmah Lương – Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi tỉnh Đắk Lắk, cho biết: Gia đình chính là nền tảng vững chắc nhất trong việc giúp người nghiện cai thuốc lá. Những người thân yêu là những người đầu tiên nhận ra những dấu hiệu nghiện thuốc lá và là người có thể động viên, khuyến khích người nghiện trong suốt quá trình cai thuốc. Một môi trường gia đình yêu thương và chia sẻ sẽ tạo ra sự ủng hộ lớn lao, giúp người nghiện cảm thấy an toàn, tự tin để vượt qua những cơn thèm thuốc. Gia đình có thể thay thế thói quen hút thuốc bằng các hoạt động tích cực khác như cùng nhau tập thể dục, chơi thể thao, hay tham gia các hoạt động giải trí lành mạnh. Những lời động viên, sự quan tâm và thấu hiểu từ người thân sẽ giúp người nghiện cảm thấy mình không đơn độc trong cuộc chiến này. Bên cạnh gia đình, bạn bè cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp đỡ người nghiện thuốc lá. Những người bạn thân thiết thường hiểu rõ tâm lý và thói quen của nhau, vì vậy họ có thể tạo ra một không gian thoải mái, nơi người nghiện không cảm thấy bị áp lực khi phải chia sẻ những khó khăn trong quá trình cai thuốc. Bạn bè có thể cùng nhau tham gia các buổi hỗ trợ cai thuốc, giúp nhau kiểm soát cơn thèm thuốc và tìm các phương án thay thế thói quen hút thuốc. Đặc biệt, trong những thời điểm khó khăn, bạn bè có thể chia sẻ những câu chuyện thành công hoặc giúp người nghiện tìm thấy động lực từ những người đã từng vượt qua cơn nghiện. Cũng theo bác sĩ Rmah Lương, mặc dù gia đình và bạn bè đóng vai trò quan trọng, nhưng sự hỗ trợ từ cộng đồng cũng không thể thiếu trong quá trình cai thuốc. Các chiến dịch truyền thông, các chương trình hỗ trợ cai thuốc tại cộng đồng sẽ cung cấp cho người nghiện những thông tin hữu ích, các phương pháp cai thuốc khoa học và các nhóm hỗ trợ chuyên nghiệp. Cộng đồng cũng là nơi giúp người nghiện kết nối với những người có cùng mục tiêu, tạo ra một không gian chia sẻ và động viên, giúp họ cảm thấy không đơn độc trong cuộc chiến chống lại thuốc lá. Ngoài ra, các chính sách từ cộng đồng, như việc hạn chế hút thuốc nơi công cộng, tạo môi trường không khói thuốc, cũng là yếu tố quan trọng giúp người nghiện có thể từ bỏ thuốc lá dễ dàng hơn.

Để cai thuốc lá, người hút nên tích cực tham gia các môn thể thao cùng các sự hỗ trợ khác từ người thân, gia đình.

“Việc cai thuốc lá không chỉ là một thử thách về thể chất mà còn là một thử thách về tinh thần. Hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và cộng đồng giúp người nghiện cảm thấy có thêm động lực, tạo ra một môi trường tích cực để họ duy trì quyết tâm. Thực tế, những người có sự hỗ trợ tinh thần mạnh mẽ từ những người xung quanh có tỷ lệ thành công cao hơn rất nhiều so với những người phải tự mình đối mặt với quá trình này. Tuy nhiên, yếu tố then chốt nhất vẫn là sự quyết tâm và ý chí từ chính bản thân người hút thuốc – bởi không ai có thể thay thế họ trong hành trình vượt qua cơn nghiện”, bác sĩ Rmah Lương – Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi tỉnh Đắk Lắk nhấn mạnh.

Cai thuốc lá là một hành trình gian nan và đầy thử thách, nhưng nếu có sự hỗ trợ kịp thời và đúng đắn từ gia đình, bạn bè và cộng đồng, người nghiện sẽ dễ dàng vượt qua những khó khăn, duy trì quyết tâm và có thể cai thuốc thành công. Hãy cùng nhau tạo ra một môi trường tích cực và hỗ trợ lẫn nhau để mỗi người có thể chiến thắng cơn thèm thuốc, hướng đến một cuộc sống khỏe mạnh hơn. Mỗi cá nhân, gia đình, bạn bè và cộng đồng đều có thể đóng góp vào công cuộc này, không chỉ vì sức khỏe của người nghiện thuốc lá mà còn vì một xã hội không có khói thuốc, một môi trường sống lành mạnh hơn cho tất cả mọi người./.

Bài: Mai Lê; ảnh: Quang Nhật