SỞ Y TẾ TỈNH ĐẮK LẮK

Khó kiểm soát hành vi hút thuốc lá điện tử ở lứa tuổi học đường

01/08/2025 02:24

Thuốc lá điện tử ra đời và phát triển đã thu hút sự tò mò của giới trẻ, đánh vào tâm lý thích thể hiện bản thân của tuổi mới lớn và nhanh chóng xâm nhập vào môi trường học đường. Đây là vấn đề khó kiểm soát trong xã hội ngày nay.

Trong thành phần của thuốc lá điện tử có chứa nicotine - một chất gây nghiện mạnh, cùng với nhiều hóa chất độc hại khác có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ hô hấp, tim mạch và thần kinh. Đáng lo ngại hơn, việc hút thuốc lá điện tử còn làm suy giảm khả năng tập trung, ảnh hưởng đến kết quả học tập và có thể dẫn đến các hành vi tiêu cực khác.

Theo Chương trình phòng chống tác hại thuốc lá Quốc gia, mỗi năm Việt Nam có khoảng 40.000 người chết có nguyên nhân từ thuốc lá. Số người chết do sử dụng thuốc lá nhiều hơn tổng số người chết do HIV/AIDS, Lao, tai nạn giao thông và tự tử. Theo điều tra của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) với gần 7.800 học sinh trong độ tuổi 13-17 tuổi tại 34 tỉnh, thành của Việt Nam, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh vào năm 2019 là 2,6%, nhưng đến năm 2022 đã tăng lên 3,5%.

Hàng năm, ngành y tế đã thường xuyên thực hiện công tác tuyên truyền, tập huấn, phổ biến kiến thức cho học sinh và chỉ đạo xây dựng mô hình trường học không khói thuốc thông qua các buổi hoạt động ngoại khóa, giờ chào cờ, sinh hoạt đoàn, đội…; đưa nội dung phòng, chống tác hại của thuốc lá vào chương trình giảng dạy ngoại khóa, các tiêu chí phòng, chống tác hại của thuốc lá vào nội dung xét thi đua hàng năm, kịp thời tuyên dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân có mô hình hay, cách làm hiệu quả, sáng tạo trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá trong nhà trường.

Những điếu thuốc lá điện tử được thu giữ của học sinh tại một trường học trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ hiện nay thật sự là vấn đề đáng báo động, khó kiểm soát. Nguyên nhân của thực trạng này xuất phát từ sự tò mò, tâm lý muốn thể hiện bản thân, sự lôi kéo từ bạn bè và đặc biệt là sự buông lỏng quản lý từ gia đình, nhà trường; công tác thực thi pháp luật các quy định về cấm hút thuốc lá nơi công cộng đã có, nhưng việc thực hiện và xử lý vi phạm chưa thực sự hiệu quả.

Chị N.T.N trú tại phường Thành Nhất, tỉnh Đắk Lắk có con trai đang học Trung học cơ sở trên địa bàn phường. Chị N cho biết, con trai chị tập tành hút thuốc lá điện tử từ khi nào chị không hay. Bởi chị cũng không hề biết đến thuốc lá điện tử là như thế nào, thậm chí có nhìn thấy con mình cầm trên tay thuốc lá điện tử thì cũng nghĩ đó là món đồ chơi. Giờ thì không biết làm sao để hướng dẫn, chia sẻ, giáo dục con mình từ bỏ hành vi gây hại này.

Còn anh H.A.D trú tại phường Buôn Ma Thuột cũng chia sẻ, đầu năm con trai vào lớp 8 và có những biểu hiện bất thường khi thường xuyên ở lâu trong nhà vệ sinh, trên người hay có mùi lạ như cam, bạc hà, chanh...dù thoáng nghi ngờ, nhưng vì bận bịu công việc nên anh chủ quan, không để ý kỹ. Phải đến hai tháng sau, anh bất ngờ nhận được cuộc gọi từ cô giáo chủ nhiệm thông báo, con mang thuốc lá điện tử đến lớp hút cùng nhóm bạn.

Tăng cường truyền thông về phòng, chống tác hại thuốc lá tại trường học.

Thuốc lá điện tử còn có tên gọi khác là vape, "bút vape" hoặc "mods"- tùy thuộc vào hình dáng và tính năng của từng loại. Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng được quảng bá với hình ảnh hiện đại, thời thượng thu hút đông đảo thanh thiếu niên. Thiết kế bắt mắt, hương vị đa dạng và sự lan truyền qua các nền tảng mạng xã hội đã khiến thuốc lá điện tử trở thành trào lưu, là “mốt” khi giới trẻ sử dụng.

Thầy Phạm Tiến Sơn - Hiệu trưởng Trường THCS Lê Hồng Phong, xã Krông Búk, tỉnh Đắk Lắk cho biết: Ngay từ đầu năm học nhà trường đã triển khai cho cán bộ giáo viên và học sinh ký cam kết không hút thuốc lá. Dành 01 tuần cho học sinh học tập nội quy của nhà trường trong đó quán triệt việc không sử dụng thuốc lá trong trường học. Tại các giờ học trải nghiệm, giáo viên chủ nhiệm thường xuyên nhắc nhở học sinh thực hiện nghiêm túc quy định này. Treo biển không hút thuốc trong khu vực nhà trường... Lắp camera ở các khu vực lớp học để quản lý các hoạt động của nhà trường. Đội Thanh niên cờ đỏ, xung kích thường xuyên kiểm tra giám sát việc thực hiện nội quy, trong đó có nội quy cấm hút thuốc lá đối với học sinh các lớp, cơ sở để chấm điểm thi đua hằng tuần đồng thời nhà trường xây dựng hòm thư góp ý để những bạn nào thấy bạn khác hút thuốc hay hành vi mua bán thuốc lá điện tử sẽ mời gia đình và học sinh ấy lên làm việc ký cam kết không tái phạm”. Tuy nhiên, tình trạng hút thuốc lá ở các em vẫn không kiểm soát hết được, hành vi hút thuốc vẫn còn diễn ra ở những khu vực không có giám sát.

Thiết nghĩ, để ngăn chặn tình trạng hút thuốc lá ở lứa tuổi học đường cần phải có một hệ thống giải pháp toàn diện, phù hợp với đặc điểm văn hoá và xã hội tại địa phương. Đối với gia đình, khi phát hiện con mình sử dụng thuốc lá, phụ huynh cần giữ bình tĩnh, tránh la mắng hay phản ứng gay gắt. Thay vào đó, hãy tìm hiểu nguyên nhân sâu xa, lắng nghe và trò chuyện để cùng con tháo gỡ vấn đề. Việc cấm đoán tuyệt đối chỉ khiến trẻ phản kháng và trở nên khó kiểm soát hơn. Điều quan trọng là đồng hành, phân tích đúng sai và kiên nhẫn giúp con vượt qua. Bên cạnh đó, vai trò giáo dục của nhà trường cũng là yếu tố quan trọng để trẻ vị thành niên không bị sa đà vào những thói hư tật xấu, tệ nạn xã hội. Nhà trường cần giáo dục cho học sinh nhận thức được các chất gây nghiện và các tác hại do sử dụng chất gây nghiện; gắn biển phòng, chống hiểm họa của thuốc lá tại cổng trường, hành lang lớp học; tổ chức cho học sinh ký cam đoan không hút thuốc lá; tăng cường các hoạt động ngoại khóa để giải tỏa căng thẳng sau giờ học; chú trọng công tác phối hợp chặt chẽ giữa bố mẹ và nhà trường cùng với sự chung tay của xã hội thì tình trạng hút thuốc lá điện tử sẽ sớm được loại bỏ khỏi môi trường học đường.

Kim Oanh