SỞ Y TẾ TỈNH ĐẮK LẮK

Tăng cường phòng, chống sốt rét trên địa bàn tỉnh

05/08/2025 08:33

Trong 7 tháng đầu năm 2025, trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đã ghi nhận 6 trường hợp mắc sốt rét do ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum - một trong những chủng gây sốt rét ác tính nguy hiểm, trong đó có 05 ca ngoại lai tỉnh và 01 ca ngoại lai nước ngoài. Mặc dù tất cả các ca bệnh đều là ngoại lai, song việc liên tục ghi nhận các ca bệnh ngoại lai sốt rét trên địa bàn tỉnh tiềm ẩn nhiều nguy cơ đáng lo ngại đối với sức khỏe cộng đồng và nỗ lực loại trừ sốt rét bền vững của tỉnh, đặc biệt tại các khu vực rừng núi, vùng sâu vùng xa – nơi điều kiện sinh hoạt và phòng chống muỗi truyền bệnh còn hạn chế.

Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Đắk Lắk, 6 trường hợp mắc sốt rét ngoại lai được ghi nhận tại xã Ea Trang 2 trường hợp, xã Krông Á 01 trường hợp, xã Cư Pui 02 trường hợp, xã Ea Drông 01 trường hợp (đi lao động từ Châu Phi trở về). Mặc dù số ca bệnh sốt rét từ năm 2021 đến nay đã giảm hằng năm và giảm bền vững, nhưng Đắk Lắk vẫn cần tiếp tục duy trì thường xuyên các biện pháp phòng chống và giám sát, nhất là tại các vùng sâu, vùng xa, vùng có người dân di biến động thường xuyên đi vào vùng có sốt rét lưu hành và người dân đi học tập, du lịch, lao động ở nước ngoài trở về, đặc biệt là các nước Châu Phi. Ông Nguyễn Tuấn Anh - Trưởng Khoa Ký sinh trùng - Côn trùng - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk, cho biết: Mặc dù tất cả các ca bệnh đều là ngoại lai, tức không phát sinh trong địa bàn tỉnh, song việc liên tục ghi nhận các ca bệnh sốt rét ngoại lai tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Cụ thể, các ca bệnh ngoại lai, nhất là từ vùng lưu hành sốt rét, khi trở về địa phương có thể khiến bệnh lây lan trở lại trong cộng đồng, gây khó khăn cho công tác kiểm soát và đe dọa đến thành quả phòng, chống sốt rét đã đạt được. Bên cạnh đó, các ca bệnh ngoại lai thường di chuyển qua nhiều địa phương hoặc khu vực rừng núi hẻo lánh, gây khó khăn cho công tác giám sát, truy vết nguồn lây. Việc không xác định được nơi nhiễm bệnh cụ thể sẽ cản trở việc khoanh vùng và triển khai biện pháp phòng chống kịp thời. Khi phát bệnh, người bệnh có tâm lý chủ quan, lơ là, mua thuốc tự điều trị hoặc có đến các cơ sở y tế nhưng khai báo thông tin dịch tễ không chính xác dẫn đến chẩn đoán phát hiện bệnh chậm. Nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng phác đồ, có thể dẫn đến sốt rét ác tính và có thể gây tử vong.

Cán bộ y tế lấy lam xét nghiệm sốt rét cho người dân để kịp thời phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp mắc bệnh.

Trước tình hình xuất hiện các ca bệnh sốt rét ngoại lai, Khoa Ký sinh trùng – Côn trùng Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk đã tham mưu cho lãnh đạo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, ngành Y tế tỉnh Đắk Lắk chủ động và kịp thời triển khai nhiều hoạt động cụ thể để phòng, chống sốt rét nhằm ngăn chặn sự lây lan và giữ vững mục tiêu phòng chống và loại trừ sốt rét trên địa bàn tỉnh. Trong đó, chú trọng công tác giám sát, phát hiện sớm ca bệnh. CDC đã phối hợp với các đơn vị y tế cơ sở để rà soát, phát hiện sớm các ca bệnh sốt rét, đặc biệt là người đến từ vùng có dịch hoặc có tiền sử đi rừng, ngủ rẫy, qua lại biên giới, người đi làm ăn xa ở Châu Phi về. Đồng thời chủ động lấy mẫu xét nghiệm đối với người dân vùng nguy cơ cao, đặc biệt là người đi rừng, ngủ rẫy. Các ca bệnh sốt rét khi phát hiện đều được xét nghiệm, chẩn đoán xác định và điều trị ngay theo đúng phác đồ của Bộ Y tế, đảm bảo phát hiện ca bệnh sớm để điều trị hiệu quả, tránh lây lan, không để xảy ra ca bệnh ác tính hoặc tử vong liên quan đến sốt rét. Ngoài ra CDC còn chú trọng triển khai thực hiện phun tồn lưu và tẩm màn với hóa chất phòng chống véc tơ sốt rét tại những khu vực có nguy cơ cao mắc sốt rét. Trong năm 2025, theo kế hoạch, trên địa bàn tỉnh sẽ có 7 trung tâm y tế triển khai thực hiện phun tẩm hóa chất với dân số bảo vệ dự kiến 50.000 người và cấp phát màn, võng màn cho người dân tại các vùng sốt rét lưu hành vừa và nặng. Song song đó, đơn vị còn đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn người dân thực hiện các biện pháp phòng, chống sốt rét như mắc màn khi ngủ, phun hóa chất diệt muỗi, giữ gìn vệ sinh môi trường sống…

Người dân sống trong vùng rừng núi khu vực Buôn Đôn được cán bộ y tế hướng dẫn các biện pháp phòng bệnh sốt rét.

Có thể thấy, tình hình công tác phòng, chống sốt rét tại tỉnh Đắk Lắk đã đạt được nhiều kết quả tích cực như giảm mạnh số ca mắc, không có ca mắc sốt rét nội địa từ 2023 đến 2024 và trong 7 tháng đầu năm 2025, nhiều đơn vị đã được công nhận loại trừ bệnh sốt rét. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Tuấn Anh - Trưởng Khoa Ký sinh trùng - Côn trùng - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk, hiện tại công tác phòng, chống sốt rét đang gặp phải một số khó khăn khi nguy cơ lây nhiễm ngoại lai luôn tiềm ẩn bởi tỉnh Đắk Lắk tiếp giáp với tỉnh Gia Lai, Khánh Hòa, là các địa phương vẫn còn ghi nhận ca sốt rét nội địa, đặc biệt là huyện Khánh Vĩnh (cũ) thuộc tỉnh Khánh Hòa đang là điểm nóng sốt rét của cả nước với hơn một trăm ca mỗi năm. Người dân đi học tập, du lịch, lao động ở các nước có sốt rét lưu hành trở địa phương về, đặc biệt là các nước Châu Phi. Nếu nguồn lây từ bên ngoài không được kiểm soát kỹ, nguy cơ dịch bệnh trở lại là rất lớn, đe dọa kết quả loại trừ đã đạt được. Bên cạnh đó, khó khăn do thiếu hụt nhân lực, nguồn lực, đặc biệt ở tuyến y tế cơ sở, tình trạng kháng thuốc, kháng hóa chất diệt muỗi đang gia tăng. Một số địa phương và người dân có tư tưởng chủ quan khi số ca bệnh giảm, dẫn đến giảm hiệu quả triển khai các biện pháp phòng ngừa. Hạn chế trong truyền thông đến các cộng đồng dân tộc thiểu số, do bất đồng ngôn ngữ, phong tục tập quán và điều kiện sống khó khăn… “Mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng để duy trì, giữ vững những kết quả đã đạt được trong những năm qua, đơn vị xác định công tác phòng, chống sốt rét tại Đắk Lắk cần tiếp tục được duy trì thường xuyên, liên tục và linh hoạt theo tình hình thực tế, không lơ là, chủ quan trước nguy cơ tái bùng phát bệnh từ các nguồn lây ngoại lai. Để công tác phòng, chống sốt rét đạt hiệu quả, đơn vị sẽ tiếp tục phát huy vai trò của hệ thống y tế cơ sở và cộng đồng, tăng cường hợp tác liên ngành và liên tỉnh để ngăn chặn nguồn lây từ bên ngoài, đồng thời nâng cao nhận thức của người dân trong phòng chống sốt rét”, Trưởng Khoa Ký sinh trùng - Côn trùng - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Tuấn Anh nhấn mạnh.

Cán bộ y tế cùng người dân giăng đèn bẫy muỗi để giám sát véc tơ gây bệnh sốt rét.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, di biến động dân cư phức tạp và nguy cơ kháng thuốc, kháng hóa chất gia tăng, công tác phòng, chống sốt rét đang đối mặt với nhiều thách thức mới. Việc ngăn chặn và loại trừ căn bệnh này không chỉ là nhiệm vụ của riêng ngành Y tế, mà cần có sự phối hợp chặt chẽ của chính quyền các cấp, các tổ chức đoàn thể và toàn thể người dân. Chỉ khi người dân được trang bị đầy đủ kiến thức về phòng bệnh, nâng cao nhận thức, chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ bản thân và cộng đồng, thì mới có thể tạo nên lá chắn vững chắc giúp loại trừ dịch bệnh. Đây là yếu tố then chốt để tỉnh Đắk Lắk và cả nước hướng tới mục tiêu loại trừ sốt rét vào năm 2030, đúng theo lộ trình của Bộ Y tế đã đề ra./.

Bài: Mai Lê; ảnh: Quang Nhật