SỞ Y TẾ TỈNH ĐẮK LẮK

Đề phòng nguy cơ say nắng say nóng

11/08/2025 08:36

Say nắng, say nóng là tình trạng rối loạn cân bằng nước, điện giải toàn thân, rối loạn điều hòa thân nhiệt do nắng nóng, từ đó dẫn tới những rối loạn bệnh lý khác. Say nắng, say nóng hay xảy ra tại nơi làm việc ngoài trời nắng, làm việc với cường độ quá gắng sức hoặc làm việc trong môi trường nóng ẩm mà không có các biện pháp bảo vệ thích hợp cho người lao động.

Bác sĩ Hoàng Thị Lưu, Khoa cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên cho biết: Khoa cấp cứu cũng hay tiếp nhận những bệnh nhân say nắng say nóng vào thời điểm mùa hè hoặc những tháng nắng nóng sau tết âm lịch, nhiệt độ rất cao. Nhiều trường hợp nhập viện do suy kiệt cơ thể, mất nước, rối loạn điện giải. Tình trạng này khá nguy hiểm nếu không được sơ cứu sớm hoặc không đưa đến cơ sở y tế sớm, có thể để lại hậu quả nghiêm trọng, những trường hợp nặng có thể dẫn tới rối loạn thần kinh trung ương, ngưng hô hấp tuần hoàn, suy đa phủ tạng và dẫn tới tử vong. Một số đối tượng có nguy cơ cao bị say nắng, say nóng như người già, trẻ nhỏ, phụ nữ có thai; những người làm việc, luyện tập với cường độ cao ở ngoài trời nắng lâu hoặc trong môi trường nóng bức; những người mắc các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản, đái tháo đường…

Bệnh nhân N.V.T, 55 tuổi (phường Ea Kao, tỉnh Đắk Lắk) làm nghề thợ xây đã từng phải vào bệnh viện cấp cứu với biểu hiện hoa mắt, mạch nhanh, hồi hộp đánh trống ngực, người co quắp, mỏi cơ toàn thân, nhức đầu, da lạnh ẩm, ướt mồ hôi và buồn nôn. Anh T kể: Tôi thường xuyên lao động ở công trường xây dựng ngoài trời nắng nóng nhiều giờ. Hôm nhập viện thời tiết oi bức, nhiệt độ ngoài trời gần 40 độ C. Khi nhập viện, qua khám lâm sàng bác sĩ cho biết tôi bị say nắng say nóng do mất nước, rối loạn điện giải nên được truyền dịch, bù nước và điều chỉnh điện giải. Ba ngày điều trị tại bệnh viện tôi được xuất viện.

Sử dụng phương tiện bảo hộ cá nhân phù hợp khi làm việc ngoài trời nắng như quần áo bảo hộ lao động: mũ, nón, kính…

Trường hợp khác là cháu P.Đ.T, 14 tuổi, (phường Ea Kao, tỉnh Đắk Lắk) bị say nắng, say nóng do làm cỏ ngoài trời nắng nóng. Mẹ cháu T, chị T.T.H cho biết: sau khi nghỉ hè, chị đưa con lên rẫy phụ nhổ cỏ mì. Thời tiết hôm đó nắng nóng, khoảng trên 35 độ C, cháu chủ yếu đi học, không khi nào đi rẫy nên chiều tối về cháu đã có biểu hiện lạnh run, đau đầu, tim đập nhanh và nôn ói. Ngay lập tức, gia đình đưa T đến bệnh viện để được thăm khám và chẩn đoán cháu T bị say nắng.

Hai trường hợp nêu trên may mắn được người nhà phát hiện và can thiệp y tế sớm, kịp thời nên không ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ, chỉ cần tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ thì sức khoẻ đã hồi phục hoàn toàn. Đã có những trường hợp nạn nhân say nắng trong khi không có người bên cạnh, phát hiện muộn, diễn tiến nặng, thậm chí có thể tử vong.

Say nắng là tình trạng mất khả năng điều hòa thân nhiệt khi cơ thể bị quá nóng, thường do tiếp xúc lâu với môi trường nhiệt độ cao, đặc biệt dưới ánh nắng trực tiếp.

Cũng theo bác sĩ Lưu, dấu hiệu nhận biết say nắng, say nóng: Ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể choáng váng, biểu hiện chuột rút/ co cơ. Mức độ vừa: Kiệt sức do nóng, mất khả năng gắng sức, trạng thái tâm thần kinh bình thường. Mức độ nặng: Đột quỵ do nóng, tăng nhiệt độ cơ thể ≥40 độ C kèm theo các biểu hiện rối loạn hệ thống thần kinh trung ương như: đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, rối loạn tâm thần, thay đổi hành vi như lú lẫn, mất phương hướng.

Cách xử trí: Khi gặp vấn đề sức khỏe do nắng nóng, tùy theo mức độ biểu hiện mà người dân cần nhanh chóng áp dụng những biện pháp xử trí phù hợp như sau: Mức độ nhẹ: Chuyển ngay nạn nhân vào chỗ mát, thoáng gió; Nới lỏng quần áo hoặc cởi bỏ bớt quần áo bên ngoài của nạn nhân. Sau đó, lau cơ thể nạn nhân bằng khăn mát hoặc có thể dội nước mát vào cơ thể nạn nhân rồi lau khô. Đặt khăn thấm nước mát hoặc nước đá tại các vị trí như vùng nách, vùng bẹn, hai bên cổ để giúp nhanh chóng giảm nhiệt độ cơ thể; Nếu nạn nhân uống được nước, cho uống từng ngụm nhỏ nước mát. Tốt nhất là uống nước có bổ sung muối và khoáng chất như nước Oresol pha đúng liều lượng theo hướng dẫn sử dụng; Nếu nạn nhân bị chuột rút, cần xoa bóp nhẹ nhàng vùng cơ bị chuột rút. Lưu ý không để cho nhiều người vây quanh nạn nhân. Sau khoảng 10 - 15 phút các biểu hiện sẽ giảm dần. Ở mức độ nặng, nếu nạn nhân có các biểu hiện ở mức độ nặng, cần gọi ngay cấp cứu hoặc nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Người dân lưu ý trong quá trình vận chuyển, thường xuyên chườm mát cho nạn nhân.

Bác sĩ Lưu khuyến cáo: Những người đang ở trong phòng điều hòa nhiệt độ thấp không nên đi ra ngoài trời nắng đột ngột mà cần phải có một khoảng thời gian để cơ thể thích nghi với môi trường bên ngoài, bằng cách tăng nhiệt độ điều hòa trong phòng hoặc ngồi nghỉ trong bóng mát trước khi đi ra ngoài trời; Mặc quần áo sáng màu, thoáng mát, thấm mồ hôi; Tăng cường ăn các loại rau xanh và hoa quả, nên có món canh trong bữa ăn hàng ngày. Đặc biệt cần uống tối thiếu 1,5 – 2 lít nước/ngày. Nên uống thành nhiều lần trong ngày, không nên uống quá nhiều nước trong một lần; Rèn luyện thân thể để nâng cao sức đề kháng và sức chống chịu của bản thân với điều kiện thời tiết nắng nóng; Đối với những người phải làm việc trong thời tiết nắng nóng, phải bố trí thời gian làm việc vào những lúc trời mát mẻ như sáng sớm hoặc chiều muộn, hạn chế thời gian làm việc trong môi trường nhiệt độ cao. Nếu bắt buộc phải làm việc thì không nên làm việc quá lâu trong môi trường nóng bức, tránh các hoạt động thể lực quá sức. Đồng thời, nên định kỳ sau khoảng 45 phút đến 1 giờ làm việc thì nghỉ ngơi ở nơi thoáng mát vài phút. Hạn chế tối đa diện tích tiếp xúc của ánh nắng lên cơ thể, đặc biệt là vùng vai gáy. Sử dụng phương tiện bảo hộ cá nhân phù hợp khi làm việc ngoài trời nắng như quần áo bảo hộ lao động: mũ, nón, kính…Mặc quần áo rộng, thoáng mát và thấm mồ hôi. Có thể sử dụng thêm các loại kem chống nắng. Không sử dụng các loại đồ uống có cồn. Cần uống nước đều đặn trong suốt thời gian làm việc. Đặc biệt cần uống thêm các loại nước có bổ sung thêm muối và khoáng chất như Oresol đối với những người bị mất nhiều mồ hôi trong quá trình làm việc. Thực hiện các biện pháp làm thoáng mát nơi làm việc như sử dụng mái che, các tấm phản chiếu nhiệt, vật liệu cách nhiệt, hệ thống phun nước, phun sương, lắp đặt hệ thống điều hòa, hệ thống quạt thông gió phù hợp./.

Bài: Mỹ Hạnh; ảnh: Bảo Trọng