SỞ Y TẾ TỈNH ĐẮK LẮK

Phòng chống suy dinh dưỡng cho trẻ bằng sữa mẹ

14/08/2025 04:53

Hiện nay, suy dinh dưỡng ở trẻ em vẫn đang là một trong những vấn đề y tế công cộng đáng lo ngại, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa và khu vực có điều kiện kinh tế khó khăn. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ mà còn để lại những hệ lụy lâu dài cho cả cộng đồng và xã hội. Trước thực trạng đó, nhiều giải pháp đã và đang được triển khai nhằm cải thiện tình hình dinh dưỡng trẻ em. Trong số đó, đẩy mạnh nuôi con bằng sữa mẹ được đánh giá là một trong những biện pháp đơn giản, hiệu quả và bền vững nhất, góp phần quan trọng trong việc phòng chống suy dinh dưỡng ngay từ những năm đầu đời của trẻ.

Trong những năm gần đây, tỉnh Đắk Lắk vẫn đang phải đương đầu với nhiều thách thức lớn trong công tác chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ em. Mặc dù đã nhận được sự quan tâm chỉ đạo, đầu tư của Đảng và Nhà nước, cùng với nỗ lực của ngành Y tế và sự vào cuộc của các ban ngành, đoàn thể, kiến thức và thực hành dinh dưỡng trong cộng đồng đã có nhiều cải thiện. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ em dưới 5 tuổi vẫn còn ở mức cao, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa, nơi điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn. Theo số liệu thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Đắk Lắk, trong năm 2022, tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân ở Đắk Lắk là 18,3%, và thể thấp còi là 28,2%. Tỷ lệ này vẫn cao hơn mức trung bình toàn quốc và chênh lệch rõ rệt so với các thành phố lớn hay vùng đồng bằng. Đến năm 2025, các chỉ số này đã giảm xuống lần lượt còn 17,3% và 27,1%. Để giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ, thời gian qua, ngành Y tế Đắk Lắk đã triển khai nhiều chương trình và giải pháp, trong đó hoạt động đẩy mạnh nuôi con bằng sữa mẹ được ngành Y tế tỉnh xác định là một trong những biện pháp quan trọng, bền vững và có hiệu quả lâu dài trong việc cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi. Theo bác sĩ Vi Thị Huệ - Trưởng Khoa Dinh dưỡng Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng hoàn chỉnh, dễ hấp thu, giàu kháng thể và hoàn toàn phù hợp với hệ tiêu hóa còn non yếu của trẻ nhỏ. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trẻ được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời có nguy cơ suy dinh dưỡng thấp hơn, khả năng đề kháng cao hơn và phát triển tốt hơn cả về thể chất lẫn trí tuệ so với những trẻ không được bú mẹ. Vì vậy, việc khuyến khích các bà mẹ cho con bú sớm sau sinh, nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục duy trì đến 24 tháng tuổi đã trở thành một trong những nội dung trọng tâm trong các chương trình dinh dưỡng tại địa phương. Thời gian qua, ngành Y tế tỉnh đã tăng cường các hoạt động truyền thông, tư vấn trực tiếp tại các cơ sở y tế, trạm y tế xã, bệnh viện và trong cộng đồng để nâng cao nhận thức cho người dân, đặc biệt là phụ nữ mang thai và bà mẹ nuôi con nhỏ về lợi ích vượt trội của sữa mẹ. Đồng thời, đội ngũ cán bộ y tế tuyến cơ sở cũng được tập huấn kỹ năng hỗ trợ nuôi con bằng sữa mẹ, kỹ thuật cho bú đúng cách và giải đáp những khó khăn thường gặp trong quá trình nuôi con. Song song đó, các chương trình như “Thực hành dinh dưỡng tốt”, “Chăm sóc dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời”… cũng đã được triển khai tại nhiều cơ sở. Các chương trình này không chỉ mang lại kiến thức cho người dân mà còn tạo nên mạng lưới hỗ trợ thực hành dinh dưỡng bền vững ngay từ cấp thôn, buôn. Qua đó, giúp người dân, đặc biệt là phụ nữ mang thai hiểu rõ tầm qua trọng của việc cho con bú sữa mẹ sẽ giúp trẻ phát triển tốt, phòng chống suy dinh dưỡng ngay từ những năm tháng đầu đời, đặc biệt là trong giai đoạn 1.000 ngày đầu đời – giai đoạn “vàng” quyết định sự phát triển toàn diện về thể chất và trí tuệ của trẻ.

Cho trẻ bú sữa mẹ sẽ góp phần giúp trẻ phòng, chống suy dinh dưỡng.

Mặc dù việc nuôi con bằng sữa mẹ đã được chứng minh mang lại nhiều hiệu quả tích cực trong việc phòng, chống suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ, thực tế triển khai tại Đắk Lắk vẫn còn gặp không ít khó khăn và thách thức. Bác sĩ Vi Thị Huệ – Trưởng khoa Dinh dưỡng, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk – cho biết: Tỷ lệ bà mẹ cho trẻ bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục bú đến 24 tháng tuổi trên địa bàn tỉnh còn thấp. Nguyên nhân chủ yếu là do nhiều người mẹ còn thiếu kiến thức dinh dưỡng cơ bản, có xu hướng tin dùng sữa công thức hơn sữa mẹ hoặc vướng phải rào cản từ công việc khi phải đi làm sớm, không có điều kiện để tiếp tục cho con bú. Đặc biệt, tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, việc tiếp cận thông tin chính thống về chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ vẫn còn hạn chế. Tập quán nuôi con theo kinh nghiệm dân gian, thiếu sự hướng dẫn khoa học từ cán bộ y tế, khiến tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ đúng cách tại đây còn thấp hơn đáng kể so với khu vực đô thị. Bên cạnh đó, nhiều bà mẹ dù có ý thức muốn nuôi con bằng sữa mẹ nhưng lại gặp khó khăn trong việc duy trì nguồn sữa do thiếu dinh dưỡng hoặc stress sau sinh, thiếu người hỗ trợ hay không được hướng dẫn cách cho trẻ bú đúng cách. Không ít trường hợp không biết cách vắt và bảo quản sữa mẹ khi không có điều kiện cho con bú trực tiếp, đặc biệt là khi các bà mẹ phải quay trở lại công việc sau thời gian nghỉ thai sản.

Trước những khó khăn đó, để công tác nuôi con bằng sữa mẹ đạt hiệu quả cao hơn trong thời gian tới, ngành Y tế tỉnh Đắk Lắk sẽ tiếp tục tập trung đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, tăng cường tập huấn, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ y tế trong việc hướng dẫn cách cho trẻ bú đúng, cách vắt và bảo quản sữa, cũng như kỹ năng tư vấn tâm lý cho sản phụ sau sinh. Bên cạnh đó, ngành Y tế cũng đặt mục tiêu mở rộng các mô hình “Thực hành nuôi con bằng sữa mẹ” tại cộng đồng, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa và khu vực đồng bào dân tộc thiểu số. Đồng thời, việc lồng ghép tuyên truyền lợi ích của sữa mẹ vào các chương trình y tế, dân số, chăm sóc sức khỏe sinh sản, dinh dưỡng học đường cũng sẽ tiếp tục được thực hiện nhằm tạo hiệu ứng lan tỏa trong cộng đồng, góp phần hỗ trợ bà mẹ tiếp cận thông tin khoa học, thay đổi nhận thức và duy trì thói quen nuôi con bằng sữa mẹ một cách bền vững.

Việc nuôi con bằng sữa mẹ không chỉ là trách nhiệm của riêng người mẹ mà còn đòi hỏi sự chung tay, góp sức từ toàn xã hội. Khi những rào cản về nhận thức, kỹ năng và điều kiện thực tế được tháo gỡ, sữa mẹ sẽ thực sự trở thành nguồn dinh dưỡng “vàng”, góp phần quan trọng trong việc phòng chống suy dinh dưỡng ở trẻ em.

Bài: Mai Lê; ảnh: Quang Nhật