SỞ Y TẾ TỈNH ĐẮK LẮK

Đẩy mạnh hoạt động quản lý bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng

24/09/2025 02:05

Trong bối cảnh hiện nay, các bệnh không lây nhiễm (NCDs) như tăng huyết áp, đái tháo đường, ung thư, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản… đang trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng. Đây là nhóm bệnh không truyền nhiễm từ người này sang người khác, nhưng lại tiến triển âm thầm, kéo dài và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn thế giới cũng như tại Việt Nam. Trước thực trạng đó, tỉnh Đắk Lắk đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả phòng, chống và đẩy mạnh hoạt động quản lý các bệnh không lây nhiễm ngay tại cộng đồng. Việc tăng cường công tác quản lý NCDs không chỉ giúp phát hiện sớm bệnh trong dân cư, mà còn hỗ trợ điều trị, kiểm soát bệnh hiệu quả, giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm và gánh nặng chi phí y tế cho người dân.

Trong những năm gần đây, tỷ lệ mắc các bệnh không lây nhiễm tại Việt Nam không ngừng gia tăng, trong đó phổ biến nhất là tăng huyết áp và đái tháo đường. Các bệnh này không biểu hiện rõ ràng ở giai đoạn đầu, khiến nhiều người chỉ phát hiện khi đã có biến chứng như tai biến mạch máu não, suy tim, suy thận, mù lòa… Mặc dù không lây lan thành dịch như các bệnh truyền nhiễm, NCDs lại hủy hoại sức khỏe của hàng triệu người một cách âm thầm, kéo dài, tạo nên gánh nặng lớn về chi phí điều trị, chăm sóc và mất sức lao động. Theo thống kê của Bộ Y tế, bệnh không lây nhiễm hiện chiếm hơn 70% số ca tử vong tại Việt Nam mỗi năm. Tại tỉnh Đắk Lắk, theo thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, đến nay, toàn tỉnh đã phát hiện 74.126 người mắc tăng huyết áp, chiếm khoảng 30,9% trong tổng số ước tính 240.000 người mắc. Tuy nhiên, chỉ có 40.871 người đang được quản lý điều trị, chiếm 17%. Đối với bệnh đái tháo đường, số ca phát hiện là 22.270/40.000 người ước tính (tỷ lệ 55,7%), trong đó 3.598 người đang được điều trị, đạt 63,9%. Riêng ung thư, toàn tỉnh ghi nhận 3.200 bệnh nhân, với 2.648 trường hợp còn sống. Những con số trên cho thấy mặc dù đã có nhiều kết quả trong phát hiện bệnh, nhưng tỷ lệ người được quản lý, theo dõi và điều trị tại cơ sở y tế tuyến đầu vẫn còn thấp. Điều này đặt ra yêu cầu cần tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông, sàng lọc, nâng cao năng lực y tế cơ sở và phối hợp liên ngành để quản lý hiệu quả các bệnh không lây nhiễm, góp phần bảo vệ sức khỏe nhân dân trên địa bàn tỉnh. Bác sĩ Nguyễn Thị Kim Huệ - Trưởng Khoa Phòng, chống bệnh Không lây nhiễm – Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk, cho biết, thực hiện chỉ đạo của Bộ Y tế và Chương trình sức khỏe Việt Nam, thời gian qua, UBND tỉnh và ngành Y tế Đắk Lắk đã chủ động ban hành nhiều kế hoạch phòng, chống bệnh không lây nhiễm thiết thực, từ xây dựng các kế hoạch chuyên đề như Kế hoạch số 141/KH-UBND về phòng, chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần giai đoạn 2022–2025, đến việc phối hợp liên ngành để triển khai đồng bộ các hoạt động nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, cải thiện sức khỏe toàn dân. Các hoạt động truyền thông, giáo dục sức khỏe được thực hiện sâu rộng, lồng ghép trong các chương trình chăm sóc sức khỏe ban đầu, thông qua hơn 1.000 lượt tin, bài, phóng sự, infographic, thông điệp được đăng tải trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Bên cạnh đó, ngành Y tế tỉnh đã chú trọng đầu tư, củng cố năng lực y tế cơ sở – nơi trực tiếp tiếp cận và quản lý sức khỏe người dân. Đến nay, toàn tỉnh đã quản lý điều trị tăng huyết áp cho hơn 10.100 bệnh nhân tại tuyến xã, trong đó 52% đạt mục tiêu điều trị. Với bệnh đái tháo đường, có 1.422 bệnh nhân đang được theo dõi điều trị tại trạm y tế xã, với tỷ lệ kiểm soát đạt gần 57%. Các bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản cũng được quản lý hiệu quả với 298 và 111 trường hợp tương ứng, đạt 100% tỷ lệ kiểm soát tại tuyến cơ sở. Cùng với đó, tỉnh còn đang quản lý 4.875 bệnh nhân tâm thần, trong đó hơn 2.500 bệnh nhân được điều trị ổn định tại trạm y tế. Riêng trong năm 2024, ngành Y tế đã đo huyết áp cho hơn 1 triệu người, phát hiện 120.000 ca nghi ngờ tăng huyết áp; kiểm tra đường huyết cho 25.000 người, phát hiện 3.775 trường hợp có đường máu cao; đánh giá nguy cơ đái tháo đường cho gần 300.000 người và phát hiện hơn 35.000 người có nguy cơ cao. Hoạt động truyền thông phòng, chống tác hại thuốc lá, rượu bia cũng được triển khai mạnh mẽ với hơn 200 buổi truyền thông lưu động, phát hành hàng trăm nghìn tờ rơi, pano, băng rôn và tổ chức các lớp tập huấn xây dựng môi trường không khói thuốc, tư vấn cai nghiện thuốc lá. Các hoạt động này được ngành Y tế tỉnh phối hợp chặt chẽ với các đơn vị như ngành Giáo dục, Văn hóa – Thể thao – Du lịch, Thông tin – Truyền thông, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên... qua đó tạo sự đồng thuận cao trong cộng đồng, góp phần nâng cao ý thức phòng bệnh của người dân.

Bệnh không lây nhiễm diễn ra âm thầm nên người dân cần đi khám định kỳ để kịp thời phát hiện và điều trị bệnh.

Tham gia khám sức khỏe trong Chương trình khám sức khỏe cho người cao tuổi do Trạm Y tế phường Tân Lập, tỉnh Đắk Lắk tổ chức và phát hiện mình mắc bệnh tăng huyết áp, ông H.Đ.L (trú tại phường Tân Lập, tỉnh Đắk Lắk), chia sẻ: Tôi vốn không có triệu chứng gì rõ ràng nên trước đây chủ quan, không đi khám. Nhờ chương trình khám sức khỏe của trạm y tế, tôi mới biết mình bị tăng huyết áp. Sau khi được tư vấn, cấp thuốc và hướng dẫn theo dõi huyết áp định kỳ, tôi thấy sức khỏe ổn định hơn, yên tâm hơn rất nhiều. Tôi rất cảm ơn các y, bác sĩ đã quan tâm, tận tình hỗ trợ người dân, đặc biệt là người lớn tuổi như tôi.

Ngành Y tế đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động quản lý các bệnh không lây nhiễm ngay tại cộng đồng.

Những kết quả bước đầu này cho thấy hiệu quả thiết thực của việc tăng cường hoạt động quản lý bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng, đặc biệt khi các trạm y tế tuyến xã, phường được đầu tư đúng mức cả về nhân lực, chuyên môn và cơ sở vật chất. Việc tổ chức các chương trình khám sức khỏe định kỳ, nhất là cho người cao tuổi, nhóm có nguy cơ cao mắc NCDs, đã góp phần phát hiện sớm và can thiệp kịp thời nhiều ca bệnh tiềm ẩn trong cộng đồng. Ngoài việc hỗ trợ điều trị, các hoạt động tư vấn, hướng dẫn thay đổi lối sống lành mạnh như chế độ ăn uống hợp lý, tăng cường vận động thể lực, giảm sử dụng rượu bia và thuốc lá cũng được lồng ghép nhằm giúp người dân chủ động kiểm soát sức khỏe bản thân. Đặc biệt, sự tham gia tích cực của người dân thông qua các buổi truyền thông, tư vấn, lớp tập huấn và các phong trào xây dựng cộng đồng khỏe mạnh đã tạo ra chuyển biến rõ nét trong nhận thức, thái độ và hành vi về phòng, chống bệnh không lây nhiễm. Để tiếp tục duy trì và mở rộng hiệu quả công tác này, ngành Y tế Đắk Lắk xác định cần đẩy mạnh hơn nữa các giải pháp đồng bộ từ nâng cao năng lực y tế cơ sở, đầu tư công nghệ thông tin trong quản lý bệnh mạn tính, mở rộng độ bao phủ sàng lọc định kỳ đến các nhóm dân cư có nguy cơ, tăng cường sự phối hợp liên ngành và huy động sự tham gia chủ động của toàn xã hội. Có thể nói, quản lý tốt bệnh không lây nhiễm ngay từ cộng đồng không chỉ giúp giảm tỷ lệ tử vong, giảm gánh nặng y tế mà còn góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống, xây dựng cộng đồng khỏe mạnh, phát triển bền vững.

Chăm sóc sức khỏe người dân không thể chỉ dừng lại ở điều trị trong bệnh viện. Phòng bệnh tại cộng đồng, phát hiện sớm và kiểm soát hiệu quả các bệnh không lây nhiễm chính là nền tảng để xây dựng một xã hội khỏe mạnh, bền vững. Mỗi người dân hãy chủ động đi khám sức khỏe định kỳ, duy trì lối sống lành mạnh và cùng chung tay với chính quyền, ngành Y tế trong cuộc chiến phòng, chống bệnh không lây nhiễm – vì sức khỏe của chính mình và cộng đồng./.

Bài: Mai Lê; ảnh: Quang Nhật