SỞ Y TẾ TỈNH ĐẮK LẮK

Cần có biện pháp ngăn chặn thuốc lá điện tử ở lứa tuổi vị thành niên

01/12/2025 08:58

Hiện nay, tình trạng hút thuốc lá điện tử ở lứa tuổi vị thành niên đang dấy lên hồi chuông cảnh báo vì những nguy cơ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Ở lứa tuổi này, với tâm lý tò mò, thích khám phá nên các em thường lén lút sử dụng thuốc lá điện tử. Việc tiếp cận và sử dụng loại sản phẩm này sớm sẽ gây tổn hại sức khỏe cho các em và có thể để lại hậu quả khó lường.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) nhận định: thuốc lá điếu, nhất là thuốc lá điện tử, nung nóng và các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới khác đều là những sản phẩm gây hại đối với sức khoẻ, trong đó 90% bệnh nhân mắc bệnh ung thư phổi, 75% mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là do sử dụng thuốc lá. Tại Việt Nam, mỗi năm có ít nhất 40 nghìn ca tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá. Đáng lo ngại, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong giới trẻ ở nước ta đang có xu hướng gia tăng thời gian gần đây. Từ ngày 1-1-2025, Chính phủ cấm việc sản xuất, kinh doanh, sử dụng thuốc lá điện tử. Đây là một quyết định mạnh mẽ nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm thiểu những hệ lụy nghiêm trọng mà thuốc lá điện tử gây ra, nhất là với thế hệ trẻ. Mặc dù đã có lệnh cấm nhưng lứa tuổi vị thành niên vẫn hút thuốc lá điện tử do việc mua bán qua mạng xã hội vẫn diễn ra và nhiều người trẻ không nhận thức rõ về mức độ nguy hiểm của thuốc lá điện tử. Hơn nữa việc thực thi pháp chưa đủ sức răn đe, dẫn đến thói quen sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ vẫn tiếp diễn.

Lứa tuổi vị thành niên hút thuốc lá điện tử thường xuyên sẽ tổn hại đến sức khỏe. (ảnh minh hoạ)

Chị N.T.H (xã Ea Nuôl, tỉnh Đắk Lắk) cho biết, dạo gần đây, chị H phát hiện con trai đang học lớp 12 có biểu hiện khác lạ, thường xuyên vô phòng khóa trái cửa thật lâu, điều mà trước đây chưa từng xảy ra. Đợi con vắng nhà, chị H vô phòng tìm thì phát hiện trong cặp có vài vật dụng hình dáng tương tự như cây bút. Chị H cầm đi hỏi thì mới biết đó là thuốc lá điện tử. “Lúc đầu về hỏi cháu còn chối cãi quanh co, nhưng khi đưa bằng chứng ra cháu mới thú nhận là do bạn rủ hút thử. Sài nhiều lần nên thành thói quen. Tôi thực sự lo lắng không biết nên làm gì để con bỏ thuốc lá điện tử, làm căng thì con phản ứng mạnh, mềm mỏng thì không nghe”, chị H buồn rầu cho hay.

Còn chị T.T.H (xã Ea MRoh, tỉnh Đắk Lắk) như bỏ đi được gánh nặng khi nghe thông tin cấm thuốc lá điện tử từ năm 2025. Chị H tâm sự: “Con trai tôi đang học lớp 10, tôi không biết cháu có hút thuốc lá điện tử hay không, nhưng một vài người bạn của cháu có sử dụng, kể cả cháu gái. Tôi đã phân tích cho cháu nghe về tác hại của thuốc lá điện tử, cháu cũng vâng lời và cho biết không thử nhưng tôi vẫn không yên tâm. Vì vậy tôi rất mừng khi có quy định cấm hút thuốc lá điện tử và mong các cơ quan chức năng tăng cường thanh kiểm tra, nhất là ở trường học để tạo tính răn đe cho các cháu”.

Theo các chuyên gia y tế, khi mới xuất hiện, thuốc lá điện tử được quảng cáo như một giải pháp an toàn hơn thuốc lá truyền thống, với hương vị đa dạng và thiết kế thời thượng, đa dạng mẫu mã với hình dáng bắt mắt, có thể giống điếu thuốc lá truyền thống hoặc như cây bút, ổ đĩa, thỏi son, USB…Học sinh dễ dàng sở hữu thuốc lá điện tử khi mang vào lớp hoặc đem về nhà sử dụng mà không ai phát hiện. Sự mới lạ của thuốc lá điện tử với nhiều loại hương thơm hấp dẫn cùng những lời quảng cáo có cánh đã đánh trúng vào tâm lý thích thể hiện cái tôi của tuổi mới lớn.

Tổ chức Y tế thế giới đã khẳng định: Không có bằng chứng nào chứng minh rằng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ít gây hại hơn các sản phẩm thuốc lá thông thường; thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đều chứa nicotine là chất gây nghiện cao, gây hại đến sức khỏe. Đặc biệt nguy hiểm cho sự phát triển não bộ của trẻ em và thanh thiếu niên, hậu quả nghiêm trọng kèm theo đó là nghiện, rối loạn nhận thức và cảm xúc, giảm khả năng học tập và rối loạn tâm thần. Ngoài ra, những thay đổi do nicotine gây ra trong hệ thần kinh khiến các em dễ bị nghiện nicotine hơn và vì thế ảnh hưởng đến sức khỏe sớm hơn và trầm trọng hơn trong tương lai. Phơi nhiễm nicotine cũng đặc biệt gây hại cho sức khỏe bà mẹ và bào thai trong thời kì thai nghén, gây ra đẻ non, thai chết lưu, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch. Khói thuốc lá điện tử có chứa chất độc hại gồm: aceton, acrolein, acet- aldehyde, formaldehyde, các chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC), hydrocabon thơm đa vòng (PAHs), nitrosamine đặc trưng của thuốc lá (TSNA), và kim loại chì, crom, niken và fomandehit được tìm thấy trong một số khói thuốc của một số sản phẩm thuốc lá điện tử ở mức bằng và cao hơn thuốc lá thông thường. Vì vậy, có thể khẳng định, các sản phẩm thuốc lá nung nóng có chứa nicotine và cũng gây nghiện tương tự như thuốc lá thông thường. Do vậy, không thể coi giảm tác hại thuốc lá điếu bằng cách cho sử dụng một sản phẩm gây nghiện khác và tạo ra một thế hệ người nghiện mới (bao gồm cả trẻ em và phụ nữ).

Với những tác hại của thuốc lá điện tử mà WHO đã cảnh báo, bác sĩ Rmah Lương, Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi Đắk Lắk khuyên các bậc phụ huỳnh cần phải quan tâm sát sao đến con em mình. Phụ huynh nên giữ bình tĩnh khi phát hiện con giấu giếm hút thuốc lá điện tử, thay vì la mắng gay gắt hãy tìm cách trò chuyện cởi mở để hiểu lý do con sử dụng, ví dụ như áp lực học tập hoặc stress, rồi cùng con chia sẻ về tác hại của thuốc lá điện tử đối với sức khỏe thể chất và tinh thần, đặc biệt là não bộ và nguy cơ nghiện nicotine. Để hạn chế tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử hiện nay ở lứa tuổi vị thành niên, phụ huynh, gia đình cần dành thời gian quan tâm, lắng nghe và giám sát các em, nên quản lý nguồn tiền của con cái, tránh trường hợp đưa nhiều tiền để con em có điều kiện mua loại chất kích thích gây hại này. Khi phát hiện những dấu hiệu bất thường, có thể có các biểu hiện hô hấp như ho, hụt hơi, khó thở vì trong thuốc lá điện tử có một số chất có hại cho phổi; hay có biểu hiện lo âu, cáu gắt, thậm chí có xu hướng tham gia các hành vi mạo hiểm cần liên hệ với bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được thăm khám và điều trị sớm. Đối với nhà trường, tình trạng học sinh hút thuốc trong nhà vệ sinh rất phổ biến, vì vậy cần có sự kiểm tra đột xuất, sát sao. Bên cạnh đó, các cơ sở giáo dục cần có biện pháp xử lý nghiêm các trường hợp mua, bán, sử dụng thuốc lá điện tử. Đồng thời, trường học cần có kế hoạch tuyên truyền sâu rộng hơn nữa cho học sinh và kịp thời phát hiện những học sinh sử dụng thuốc lá điện tử để có thể khuyên bảo và quản lý.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa bố mẹ và nhà trường cùng với sự chung tay của xã hội sẽ giúp tình trạng học sinh hút thuốc lá điện tử sớm được loại bỏ. Từ đó, xây dựng một thế hệ trẻ vị thành niên khỏe mạnh và trở thành nhân tố tương lai góp phần cho sự phát triển của xã hội, đất nước./.

Mỹ Hạnh