SỞ Y TẾ TỈNH ĐẮK LẮK

Phát hiện sớm để điều trị hiệu quả bệnh lao

20/03/2025 08:10

Lao là bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn lao gây ra. Bệnh rất nguy hiểm do vi khuẩn lao thích nghi với các điều kiện khắc nghiệt của môi trường trong thời gian dài và lây lan trong cộng đồng. Đây là căn bệnh có thể ví như “kẻ giết người thầm lặng”bởi khi mắc bệnh lao không tử vong ngay mà bệnh thường kéo dài âm thầm và đa phần phát hiện khi đã muộn. Việc phát hiện sớm bệnh lao không chỉ giúp giảm nguồn lây nhiễm trong cộng đồng mà còn giúp tăng tỷ lệ điều trị khỏi bệnh. Ngược lại, nếu phát hiện muộn và không được điều trị tích cực, bệnh lao sẽ có những biến chứng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ.

Ông L.V.Đ, 67 tuổi ở xã Ea Rôk, huyện Ea Súp bị ho nhiều, cứ nghĩ bản thân mắc bệnh cảm cúm thông thường nên ông tự mua thuốc ho về uống. Tình trạng ho có giảm nhưng sau đó lại tái phát và ho có đờm nhiều hơn, tức ngực, khó thở. Ông đến Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên để khám thì được chẩn đoán lao phổi nên các bác sĩ hướng dẫn đến Bệnh viện Phổi Đắk Lắk để điều trị. Cũng như ông Đ, chị H’M Byă, 27 tuổi, ở huyện Krông Bông cũng từng có thời gian dài tự ý mua thuốc về uống khi có biểu hiện ho có đờm, khó thở, tức ngực. Mặc dù chị H’M Byă có đến phòng khám tư nhân để khám nhưng được chẩn đoán bị viêm phế quản, điều trị một thời gian dài nhưng tình trạng bệnh vẫn không cải thiện, chị H’M Byă bị sút cân trầm trọng, cơ thể suy nhược kèm sốt cao, không đi lại được nên chị được gia đình đưa đến Bệnh viện Phổi Đắk Lắk để khám, làm các xét nghiệm cần thiết và được chẩn đoán bị lao phổi. Đến nay, sau gần một tháng điều trị ích cực, sức khoẻ chị H’M Byă đã có tiến triển tốt, ăn được, ngủ được, giảm ho.

Hiện Khoa Lao phổi dương tính, lao kháng thuốc, lao HIV, Bệnh viện Phổi Đắk Lắk đang điều trị cho 18 bệnh nhân lao nặng, lao kháng thuốc. Những trường hợp này đa phần đến bệnh viện khi bệnh đã tiến triển nặng và có dấu hiệu suy kiệt đến sức khoẻ, như: khó thở, ho liên tục, nhiều đờm, tức ngực, gầy sút cân, sốt cao liên tục, không ăn uống được hoặc ăn uống không ngon miệng, phải điều trị trong một thời gian dài. Nguyên nhân khiến bệnh nhân mắc lao đến bệnh viện muộn là vì bệnh lao có những dấu hiệu, triệu chứng tương tự như các bệnh về đường hô hấp, như: viêm phế quản, viêm phổi…nên nhiều người lầm tưởng, chủ quan không đến cơ sở y tế chuyên khoa để khám. Chỉ đến khi bệnh diễn tiến nặng hoặc uống thuốc không hết bệnh mới đi khám nên đa phần phát hiện muộn.

Bác sĩ Nông Thị Điểm khám cho bệnh nhân lao phổi. (Ảnh: Bảo Trọng)

Theo bác sĩ CKI Nông Thị Điểm, Trưởng Khoa lao phổi dương tính, lao kháng thuốc, lao HIV, Bệnh viện Phổi Đắk Lắk: Lao là một bệnh truyền nhiễm, lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp từ người bệnh lao phổi có vi khuẩn lao trong đờm sang người lành khi tiếp xúc trực tiếp. Bất kỳ lứa tuổi nào cũng đều có nguy cơ mắc bệnh lao. Tuy nhiên, nếu biết cách phòng ngừa, phát hiện sớm hoặc tuân thủ điều trị bệnh lao đúng bệnh, đúng thuốc thì bệnh được chữa khỏi hoàn toàn. Ngược lại, việc phát hiện và điều trị muộn, điều trị không đúng thuốc, không tuân thủ các hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa sẽ bị lao kháng thuốc, mắc thể lao nặng hơn, khó chữa hơn, tỷ lệ điều trị thành công thấp hoặc có thể gây ra những biến chứng, như: tràn dịch, tràn khí màn phổi, xơ phổi, suy hô hấp, ho ra máu, nhiễm trùng, nhiễm khuẩn huyết, chuyển thành lao ác tính…và có thể tử vong.

Các trường hợp dễ bị bệnh lao nhất là người bị HIV, người bị suy giảm miễn dịch, bị suy dinh dưỡng, người mắc các bệnh mạn tính (đái tháo đường, tăng huyết áp, phổi tắc nghẽn mạn tính, bệnh thận, người bệnh điều trị ung thư…), người thường xuyên tiếp xúc với nguồn lây (nhân viên y tế)…Bệnh lao có nhiều thể khác nhau nhưng thường gặp nhất là lao phổi, còn lại là lao ngoài phổi như: lao hạch bạch huyết, lao màng phổi, lao màng não, lao màng bụng, lao xương khớp…. Bệnh lao thường dễ lây nhiễm, nhất là đối với những người có thể trạng yếu, sức đề kháng kém.

“Để nhận biết bệnh lao, khi có biểu hiện ho, ho kéo dài trên 2 đến 3 tuần, ho ra máu, đau tức ngực, khó thở, sốt về chiều, ra mồ hôi đêm…người bệnh nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để khám và làm các xét nghiệm đờm để điều trị sớm. Đồng thời để phòng bệnh lao lây nhiễm ra cộng đồng, người mắc bệnh lao nên đeo khẩu trang hoặc có khăn che miệng khi ho, hắt hơi, khạc đờm, tiếp xúc nói chuyện với người khác, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, cần phơi chăn, chiếu, mền, nệm hoặc các vật dụng liên quan đến bệnh nhân lao ra ngoài trời nắng mỗi ngày; người chưa mắc bệnh lao, đặc biệt là trẻ nhỏ nên tiêm vắc xin phòng bệnh BCG. Người tiếp xúc với bệnh nhân lao cần đến cơ sở y tế để khám và điều trị lao tiềm ẩn. Đối với những người bị tiểu đường, suy dinh dưỡng, người có HIV/AIDS, người hút thuốc lá, người tiếp xúc trực tiếp với nguồn lây….rất dễ mắc bệnh lao, do đó, phải thường xuyên khám sức khoẻ định kỳ để phát hiện. Mỗi người cần nâng cao sức khỏe cho bản thân bằng chế độ dinh dưỡng đầy đủ, tập thể dục thường xuyên, lao động vừa sức và nghỉ ngơi hợp lý. Khi phát hiện mình hoặc những người xung quanh có các triệu chứng như: ho, khạc đờm kéo dài trên 2 tuần, chán ăn, mệt mỏi, sụt cân không rõ nguyên nhân…, cần đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa lao để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Khi điều trị, tuyệt đối không tự ý bỏ trị, phải dùng đúng, đủ liệu trình của bác sĩ vì việc bỏ trị sẽ khiến bệnh không khỏi mà gây ra tình trạng lao kháng thuốc, việc điều trị sau này càng khó khăn hơn”, bác sĩ Điểm cho biết thêm.

Mỹ Hạnh