Năm 2011 có gần 1.350 trường hợp vị thành niên có thai sớm; năm 2012 có 1.440 em, năm 2013 là 1.538 trường hợp và 3 tháng đầu năm 2014 là 432 trường hợp. Đối với các trường hợp nạo, phá thai, năm 2011 có 115 ca, năm 2012 là 112 trường hợp, năm 2013 là 168 trường hợp và 3 tháng đầu năm 2014 là 25 trường hợp. Song, thực tế con số chưa thống kê được còn cao hơn do phần lớn vị thành niên khi mang thai sớm, có thai ngoài ý muốn đều tìm đến cơ sở y tế ngoài công lập để nạo phá thai.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng mang thai sớm và nạo phá thai ở lứa tuổi vị thành niên, thanh niên ngày càng gia tăng là do ở độ tuổi dậy thì, vị thành niên, thanh niên có nhiều biến đổi về tâm lý và sinh lý, vì vậy nhu cầu tình dục với người khác giới xuất hiện. Tuy nhiên, khả năng tiếp cận các nguồn thông tin chính xác về sức khỏe sinh sản và tình dục của trẻ vị thành niên còn rất hạn chế. Phần lớn các bậc cha mẹ thường ngại, lảng tránh khi các em hỏi hay nhắc tới những vấn đề về sức khỏe sinh sản. Nhà trường cũng chưa có nhiều hoạt động đề cập đến giáo dục sức khỏe sinh sản; những lớp học, câu lạc bộ tổ chức tuyên truyền vấn đề này còn thiếu… Do vậy các em không có các kênh thông tin chính thống để tìm hiểu vấn đề này. Bên cạnh đó, còn do ảnh hưởng của phim ảnh, sự tò mò giới tính hoặc trào lưu trong giới trẻ chạy theo quan niệm cứ ham muốn là quan hệ tình dục, sống buông thả…
 |
| Một buổi truyền thông về sức khỏe sinh sản cho lứa tuổi vị thành niên, thanh niên tại Trường THPT Lê Quý Đôn, TP. Buôn Ma Thuột. |
Trước thực trạng trên, Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản tỉnh đã nỗ lực triển khai các hoạt động như: xây dựng các điểm cung cấp dịch vụ thân thiện tại Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản, Trạm Y tế xã Hòa Thuận; Câu lạc bộ vị thành niên, thanh niên, Góc tư vấn thân thiện tại Trường Cao đẳng nghề Thanh niên dân tộc Tây Nguyên… Phối hợp với Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe tăng cường công tác truyền thông giáo dục sức khỏe cho lứa tuổi vị thành niên, thanh niên. Đặc biệt đẩy mạnh việc phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo, các trường trung học phổ thông trên địa bàn TP. Buôn Ma Thuột, các trường cao đẳng như: Cao đẳng Sư phạm Dak Lak, Cao đẳng nghề Thanh niên dân tộc Tây Nguyên… đưa nội dung chăm sóc sức khỏe sinh sản cho vị thành niên, thanh niên vào giáo dục tại nhà trường dưới hình thức tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa, nói chuyện chuyên đề về sức khỏe sinh sản, tình yêu, tình dục, biện pháp tránh thai, những tác hại của việc mang thai ngoài ý muốn và hậu quả của việc nạo hút thai… Thông qua các trò chơi đố vui tìm hiểu về sử dụng bao cao su đúng cách, sử dụng thuốc tránh thai an toàn, trò chơi đuổi hình bắt chữ, nghe nhạc hiệu đoán chương trình, kiểm tra kiến thức, kỹ năng học tập và tìm kiếm thông tin… nhằm giúp các em nâng cao kiến thức trong chăm sóc sức khỏe sinh sản, đồng thời mang lại không khí vui tươi, bổ ích trong những giờ học ngoại khóa. Ngoài ra, chương trình cũng đã đưa ra những câu hỏi tình huống để giúp các em liên hệ thực tế và đưa ra hướng giải quyết phù hợp.
Bác sĩ Nguyễn Thị Hường, Trưởng Khoa Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên – Nam học, Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản tỉnh khuyến cáo: Ở tuổi vị thành niên, thanh niên, để phòng tránh mang thai ngoài ý muốn thì biện pháp hữu hiệu nhất chính là không nên quan hệ tình dục trước hôn nhân. Trong trường hợp vị thành niên, thanh niên thật sự muốn quan hệ tình dục thì nên áp dụng các biện pháp tránh thai như sử dụng bao cao su, uống thuốc tránh thai. Với trường hợp đã lỡ có thai ngoài ý muốn thì gia đình cần quan tâm, theo dõi và đưa trẻ vị thành niên đến cơ sở y tế công lập để được cán bộ y tế tư vấn và có hướng xử trí phù hợp, giúp trẻ vị thành niên giữ gìn sức khỏe cho bản thân về sau.
Vị thành niên là lứa tuổi phát triển nhanh về thể chất và thay đổi nhiều về tâm sinh lý nhưng còn hạn chế về kiến thức chăm sóc sức khỏe sinh sản, dễ bị sa ngã vào các tệ nạn xã hội, trong đó có ma túy, mại dâm… Đây là giai đoạn quan trọng trong việc định hình nhân cách để làm chủ bản thân về những hành vi tình dục và những kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản trong tương lai. Vì vậy tăng cường giáo dục giới tính cũng như các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản là yếu tố chính giúp phòng, tránh mang thai ở tuổi vị thành niên, thanh niên. Các bậc phụ huynh cần có những kiến thức, kỹ năng làm bạn với con, trao đổi thẳng thắn và cung cấp những kỹ năng sống cho các em và trang bị cho các em những kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản để tự chăm sóc bảo vệ cho bản thân. Bên cạnh đó nhà trường cần có những buổi sinh hoạt chuyên đề, chia sẻ những thông tin liên quan đến chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên và kỹ năng sống, để các em hiểu biết ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường…
Hương Xuân – Đình Thi