SỞ Y TẾ TỈNH ĐẮK LẮK

Chủ động ngăn ngừa bệnh uốn ván ở trẻ sơ sinh

06/06/2024 10:02

Vừa qua, trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk vừa ghi nhận 1 trường hợp trẻ mắc bệnh uốn ván sơ sinh (UVSS), được điều trị tại Khoa Hồi sức cấp cứu Nhi và Nhi sơ sinh Bệnh viện đa khoa Vùng Tây Nguyên. Đáng chú ý, do sinh tại nhà, người nhà tự đỡ đẻ và cắt rốn bằng dao lam, buộc rốn bằng chỉ khâu, bản thân sản phụ không tiêm vắc xin uốn ván nên dẫn đến việc trẻ mắc uốn ván gây ảnh hưởng sức khỏe cũng như nguy hiểm đến tính mạng của trẻ.

Theo bác sĩ CKII Hoàng Ngọc Anh Tuấn- Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu Nhi và Nhi sơ sinh Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên, UVSS rất nguy hiểm cho trẻ, bệnh gây 10% tử vong sơ sinh, đứng hàng thứ hai sau sinh non, nếu không điều trị sẽ có 40 – 95 % trẻ tử vong khi mắc bệnh. UVSS là bệnh xảy ra ở trẻ sơ sinh do vi khuẩn uốn ván xâm nhập vào cơ thể trẻ chủ yếu qua đường rốn trong quá trình sinh đẻ. Nguyên nhân gây uốn ván sơ sinh có thể kể đến do dụng cụ cắt rốn không đảm bảo vô trùng, do tay người đỡ đẻ không vô khuẩn, băng gạc không vô trùng, do vi trùng xâm nhập qua vết cắt rốn hoặc sau khi sinh, trẻ không được chăm sóc rốn sạch sẽ và băng đầu rốn bị cắt không vô khuẩn nên đã bị nhiễm nha bào uốn ván. Bệnh UVSS thường xảy ra ở trẻ bị đẻ rơi, đẻ tại nhà do “bà đỡ” theo phong tục tập quán còn lạc hậu, nhất là ở vùng sâu, vùng xa. Bệnh UVSS thường xảy ra ở trẻ 3 - 28 ngày tuổi (trung bình 8 ngày), thời gian ủ bệnh có thể từ 2 ngày đến hơn một tháng. Ở thời kỳ toàn phát, trẻ sốt 38-39 độ, có khi lên 40-41 độ, trẻ quấy khóc, bỏ bú, hàm cứng càng ngày càng rõ, không bú được, dần dần xuất hiện co giật và co cứng. Mỗi khi lên cơn co giật, mặt trẻ sơ sinh nhăn lại, miệng chúm chím, sùi bọt mép, 2 tay nắm chặt; nếu cơn giật nhẹ thì da của trẻ sơ sinh vẫn hồng hào, nhưng nếu co giật mạnh liên tục sẽ kèm theo những cơn ngừng thở vì cơ thanh quản co lại, làm cho trẻ tím tái, chân tay lạnh, nhiều nguy cơ đe dọa tính mạng.

Để phòng bệnh uốn ván cho sản phụ và trẻ sơ sinh, phụ nữ khi mang thai nên đến cơ sở y tế tiêm vắc xin phòng uốn ván. (ảnh: Đình Thi)

Tiêm vắc xin uốn ván là biện pháp hữu hiệu nhất để phòng bệnh uốn ván cho trẻ sơ sinh và cho mẹ. Sau khi tiêm vắc xin uốn ván cho phụ nữ có thai, kháng thể hình thành trong cơ thể mẹ sẽ truyền cho thai nhi để bảo vệ cho trẻ không bị mắc uốn ván sơ sinh, đồng thời kháng thể này cũng bảo vệ cho chính bà mẹ trong quá trình sinh đẻ không bị mắc uốn ván. Lịch tiêm uốn ván đầy đủ cho phụ nữ có thai gồm 2 liều vắc xin uốn ván cách nhau tối thiểu 1 tháng. Liều thứ 2 phải tiêm trước khi sinh 1 tháng. Những lần có thai sau cần tiêm nhắc lại 1 liều uốn ván trước khi sinh 1 tháng.

Ngoài ra, một số biện pháp khác cũng có hiệu quả để ngăn ngừa bệnh uốn ván sơ sinh bao gồm khi sinh con cần tới cơ sở y tế, nơi có phòng đẻ sạch với dụng cụ đỡ đẻ tiệt trùng, tránh được nhiễm khuẩn gây bệnh cho mẹ và con; sau sinh cần chăm sóc rốn cho trẻ đảm bảo vệ sinh; loại trừ một số tập quán, thói quen sinh đẻ, đỡ đẻ phản khoa học; phụ nữ có thai cần được theo dõi tốt, định kỳ, tránh tình trạng đẻ tại nhà, đẻ rơi; nếu chuyển dạ, đẻ tại nhà thì ngay lúc đó phải đưa mẹ và em bé đến ngay cơ sở y tế để được xử lý cắt rốn, không tự dùng dụng cụ không đảm bảo vô khuẩn để cắt rốn cho trẻ.

Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) trong những năm cuối của thể kỷ 20, mỗi năm có khoảng 500.000 trẻ bị chết vì uốn ván sơ sinh ở các nước đang phát triển. Tỷ lệ chết/mắc của uốn ván sơ sinh rất cao, có thể tới trên 80%, nhất là ở trường hợp có thời gian ủ bệnh ngắn. Ở Việt Nam, bệnh uốn ván xuất hiện ở khắp các tỉnh trong cả nước. Chương trình loại trừ uốn ván sơ sinh được triển khai từ năm 1992. Trong giai đoạn 1996 - 2000, tỉ lệ mắc uốn ván sơ sinh trung bình năm của cả nước là 0,13/1.000 trẻ đẻ sống. Từ năm 2005, Việt Nam đã loại trừ bệnh uốn ván sơ sinh theo quy mô huyện với tỷ lệ mắc dưới 1/1.000 trẻ đẻ sống. Tuy nhiên, uốn ván vẫn là một bệnh rất nguy hiểm nếu trẻ sơ sinh không được dự phòng bằng vắc xin. Do đó, các bậc cha mẹ không nên chủ quan mà cần nâng cao kiến thức, loại bỏ các hủ tục lạc hậu, thực hiện tốt các biện pháp phòng bệnh để trẻ sinh ra an toàn và phát triển khỏe mạnh. Khi nghi ngờ trẻ bị uốn ván rốn phải đưa trẻ tới cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị, không tự ý điều trị tại nhà hoặc điều trị bằng các bài thuốc dân gian, truyền miệng chưa được kiểm chứng.

Mai Lê