14/04/2022 02:00
Tảo hôn luôn là vấn nạn nhức nhối để lại nhiều hệ lụy, trong đó phải kể đến hậu quả nặng nề khi trẻ vị thành niên mang thai và sinh con sớm. Đây là vấn nạn đang được xã hội quan tâm, bởi hậu quả của tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, cuộc sống tương lai của trẻ mà còn ảnh hưởng đến chất lượng dân số và xã hội.
Những bà mẹ “nhí”
Chúng tôi tới nhà em H’Thơ Mlô (SN 2004, trú tại buôn Ea Pông, xã Ea Sin, huyện Krông Búk) khi em vừa địu con chạy trên chiếc xe máy cũ sắp tàn tạ đi lượm điều mới về. Trong căn nhà xập xệ đã xuống cấp, khoác trên mình bộ đồ dính đầy nhựa điều và bụi đất, H’Thơ vừa tất tả dỗ dành con vừa lau những giọt mồ hôi lăn dài trên trán. Nhìn em, chúng tôi không khỏi xót xa. Vào 3 năm trước khi mới 15 tuổi, trong một buổi đi chơi với bạn bè, H’Thơ gặp chồng hiện tại (SN 2000, trú cùng buôn) và chỉ mấy tháng sau, cả 2 nên vợ chồng. H’Thơ tâm sự: “Lấy chồng về thì em mang thai rồi sinh con. Mặc dù lúc đó đang đi học, nhưng vì nhà không có người làm, gia đình quá khó khăn nên em đành nghỉ học lấy chồng. Nhìn bạn bè cùng tuổi đi học, đi chơi trong khi mình vất vả, xoay sở chăm con, nuôi con, nhiều khi em tủi thân và hối hận vì mình lấy chồng sớm. Nếu được chọn lại, em sẽ không chọn con đường này…”. Những giọt nước mắt lăn dài trên gò má, những câu nói đầy tiếc nuối xen lẫn sự bất lực của em khiến chúng tôi vừa thương, vừa giận. Thương vì em đã phải tự mình vất vả làm mẹ khi còn quá nhỏ, giận vì dù đã được cán bộ xã tới tận nhà tuyên truyền rất nhiều lần, đi học em cũng được nghe thầy cô dạy về những hệ lụy khi tảo hôn, biết sẽ khổ nhưng rồi em vẫn trở thành một bà mẹ “nhí”.
Sinh năm 2006, nhưng tới nay, em H’Bắp Niê (trú tại buôn Ea Pông, xã Ea Sin, huyện Krông Búk) đã là mẹ của 3 đứa trẻ, đứa lớn sinh năm 2018, và cứ thế mỗi năm sinh một đứa. Gia đình của H’Bắp có 4 người con, mẹ H’Bắp năm nay mới 38 tuổi nhưng đã có 9 đứa cháu và cả 2 thế hệ nhà H’Bắp, ai cũng tảo hôn, làm mẹ ở độ tuổi còn quá nhỏ. H’Bắp chia sẻ: “Thật ra trong nhà các chị ai cũng lấy chồng sớm, bạn bè trong buôn một số người cũng vậy nên em lấy thôi. Bây giờ công việc hàng ngày của em là đi thu hoạch điều và chăm con. Ngày trước khi còn đi học, em cũng ước mơ lớn lên làm nghề này nghề kia, nhưng bây giờ em chỉ mong kiếm đủ tiền nuôi con. Sau này, khi con lớn, em sẽ không để con phải lấy chồng sớm như em nữa, vì em thấy mình quá khổ rồi”.
Cán bộ Truyền thông Dân số kế hoạch hóa gia đình xã Ea Sin tới nhà tuyên truyền về tảo hôn và hệ lụy của tảo hôn
Nằm gần buôn Ea Pông, tình trạng tảo hôn, tình trạng làm mẹ ở tuổi vị thành niên tại buôn Ea Sin (xã Ea Sin, huyện Krông Búk) diễn ra nhiều không kém. Sinh năm 2007 nhưng em H’Ngân Niê vừa sinh con được hơn 1 tháng. Nhìn em, khuôn mặt còn non nớt, cơ thể chưa phát triển toàn diện đang vụng về thay tã, cho con bú, lót con ngủ, chúng tôi chỉ biết thở dài trong nỗi buồn chua xót. Lấy chồng khi mới 14 tuổi và làm mẹ khi 15 tuổi, đối với H’Ngân, ước mơ làm cô giáo của em bỗng trở nên xa vời trong sự tiếc nuối. H’Ngân cho biết: “Khi đi học, em thích mình sau này trở thành cô giáo. Tuy nhiên, do dịch COVID-19, em nghỉ học và vào Bình Dương làm công nhân rồi quen chồng em ở đó. Do gia đình khó khăn, thiếu người làm nên em nghĩ lấy chồng để phụ gia đình. Khi sinh con, em không biết phải chăm con như thế nào, nhưng có chị gái bày cho nên giờ em cũng quen rồi”.
Chị Phạm Ngọc Diệp, Cán bộ Truyền thông Dân số kế hoạch hóa gia đình xã Ea Sin, huyện Krông Búk chia sẻ, thực ra khi chứng kiến cảnh tảo hôn, các em làm mẹ khi tuổi đời còn quá nhỏ chúng tôi hết sức xót xa. Thời gian qua chúng tôi luôn nỗ lực đẩy mạnh tuyên truyền để người dân hiểu các hậu quả khi tảo hôn và sinh con sớm với mong muốn không phải chứng kiến cảnh các em đang ở lứa tuổi học trò bỗng thành cha, thành mẹ. Thế nhưng, khi tổ chức các buổi gặp mặt tuyên truyền hầu hết các em trong độ tuổi đều không tham gia, thậm chí khi cán bộ truyền thông tới nhà tuyên truyền người dân cũng không nghe. Bên cạnh đó, do phong tục tập quán của người dân nơi đây còn lạc hậu, với truyền thống ở rể, con gái lớn phải cho lấy chồng để lấy nhân lực làm việc nên việc tuyên truyền rất khó khăn. “Các gia đình thường giấu không cho cán bộ địa phương biết việc tổ chức đám cưới nên khi phát hiện ra thì hầu hết các bé đã có thai rồi. Khi đó, chúng tôi chỉ còn biết vận động, tuyên truyền để các cháu thường xuyên đi khám thai định kỳ, qua đó trạm sẽ tư vấn, giám sát và chuyển lên tuyến trên để các bé “vượt cạn” an toàn. Đồng thời nhắc nhở, vận động để sau khi sinh, các em sẽ đưa con lên trạm y tế để tiêm vắc xin đầy đủ các mũi trong chương trình tiêm chủng mở rộng”, chị Diệp nói.
Hậu quả nặng nề
Theo số liệu thống kê của Phòng Dân số Truyền thông Giáo dục sức khỏe Trung tâm Y tế huyện Krông Búk, chỉ tính riêng trong năm 2021, trên địa bàn xã Ea Sin có 8 trường hợp tảo hôn, trong đó hầu hết trẻ vị thành niên đã làm mẹ hoặc đang mang thai. Các trường hợp tảo hôn, làm mẹ ở tuổi vị thành niên đều rơi vào những hộ đồng bào dân tộc thiểu số. Chị Hoàng Thị Thu Hoài, Trưởng Phòng Dân số Truyền thông Giáo dục sức khỏe Trung tâm Y tế huyện Krông Búk thừa nhận, thời gian vừa qua tình trạng tảo hôn trên địa bàn huyện diễn ra phức tạp hơn tại xã vùng 3 Ea Sin. Nguyên nhân chính khiến tình trạng này gia tăng là do trẻ bỏ học sớm, ảnh hưởng của dịch COVID-19 khiến tỷ lệ trẻ bỏ học tăng cao. Học sinh nghỉ học trong thời gian dài, cộng thêm ảnh hưởng của mạng xã hội, kết bạn giao lưu khiến trẻ nảy sinh tình cảm rồi quyết định về sống chung với nhau. Bên cạnh đó, đời sống của người dân tại xã Ea Sin rất khó khăn, vì vậy cha mẹ không có nhiều điều kiện quan tâm, quản lý khiến trẻ vị thành niên mang thai ngoài ý muốn. Khi trẻ mang thai, gia đình sẽ hợp thức hóa bằng việc tổ chức cưới hỏi, tự cho con em về sống chung với nhau, chính quyền địa phương không thể kịp thời phát hiện và xử lý.
Kết hôn sớm khiến các em gái phải chịu áp lực trong sinh nở, chăm sóc con cái, gia đình khi các em chưa đủ tuổi trưởng thành
Tảo hôn không chỉ là vi phạm Luật hôn nhân và gia đình, mà còn là rào cản đối với tương lai của các cặp vợ chồng “nhí” khiến việc học hành dở dang, không nghề nghiệp và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của các em khi phải làm chồng, làm vợ trong lúc cơ thể còn non nớt, chưa phát triển hoàn thiện. Theo chị Hoàng Thị Thu Hoài, Trưởng Phòng Dân số Truyền thông Giáo dục sức khỏe Trung tâm Y tế huyện Krông Búk, khi làm mẹ ở tuổi vị thành niên, bản thân những bà mẹ “nhí” bị ảnh hưởng đến sức khỏe do cơ thể chưa phát triển đến độ hoàn thiện, ảnh hưởng trực tiếp đến thể chất, tâm sinh lý, sức khỏe sinh sản của người phụ nữ, nhất là trẻ em gái do chưa đủ tuổi trưởng thành, cơ thể phát triển chưa hoàn thiện, việc quan hệ tình dục sớm, mang thai, sinh đẻ, nuôi con sớm làm chậm quá trình phát triển thể chất tự nhiên của con người, dẫn tới thoái hóa và các di chứng bệnh tật, làm suy kiệt sức khỏe của bố, mẹ và con, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống tương lai của những bà mẹ và những đứa trẻ được sinh ra. Những trẻ em được sinh ra từ những cặp vợ chồng tảo hôn thường mắc các dị tật bẩm sinh, chậm phát triển, suy dinh dưỡng. Hơn nữa khi sức khỏe không đảm bảo khi mang thai cũng là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến gây tử vong mẹ và trẻ sơ sinh.
Kết hôn sớm không chỉ khiến các em gái phải chịu áp lực trong sinh nở, chăm sóc con cái, gia đình khi các em chưa đủ tuổi trưởng thành mà còn khiến các em mất cơ hội học tập. Kinh nghiệm cuộc sống còn non trẻ, nhưng phải lo toan cuộc sống gia đình mà chủ yếu là làm nông, lao động phổ thông nên cuộc sống gặp rất nhiều khó khăn kinh tế, cơ hội lập nghiệp và phát triển kinh tế gia đình bị hạn chế, đây là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng đói nghèo tiếp diễn đói nghèo.
Tảo hôn không chỉ là vấn đề xã hội mà còn là thách thức đối với công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình, nhất là việc nâng cao chất lượng dân số. Do đó, vì thế hệ tương lai, để ngăn chặn nạn tảo hôn, hạn chế tình trạng trẻ vị thành niên làm cha, làm mẹ, cần sự vào cuộc, chung tay, chia sẻ đúng cách từ gia đình cùng sự quan tâm từ phía nhà trường, các ban ngành liên quan thì mới có thể hạn chế được tình trạng này.
Bài: Mai Lê; ảnh: Quang Nhật
Facebook
Tweet
Mail
Google-plus
Các tin khác