27/07/2023 10:38
Kháng kháng sinh là mối đe dọa sức khỏe cộng đồng trên toàn thế giới, ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống của người dân cũng như sự phát triển tổng thể, bền vững của cả một quốc gia. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Việt Nam là một trong những nước có tỉ lệ kháng kháng sinh cao do việc lạm dụng kháng sinh quá mức. Từ năm 2009 đến nay, số lượng thuốc kháng sinh ở Việt Nam bán ra ngoài cộng đồng đã tăng gấp 2 lần. Nguyên nhân chính là do lạm dụng kháng sinh, có tới 88% kháng sinh tại thành thị được bán ra mà không cần kê đơn, ở nông thôn tỉ lệ lên đến 91%. Chẳng một nước nào trên Thế giới có thể mua kháng sinh dễ dàng như ở nước ta. Chỉ cần ho, hắt hơi, sổ mũi… ra quầy thuốc là có thể mua được một “liệu trình điều trị” mà không cần có sự kê đơn của bác sĩ, trong đó có 5-7 loại thuốc bao gồm cả kháng sinh, bất chấp bệnh lý có nhiễm khuẩn hay không vì tư tưởng “giết nhầm còn hơn bỏ sót”.
Nghiên cứu toàn cầu về kháng kháng sinh (GRAM) do nhiều đối tác thực hiện đã được công bố trên Tạp chí y khoa Lancet năm 2019, kháng kháng sinh là một mối đe dọa khẩn cấp đối với sức khỏe cộng đồng toàn cầu, giết chết ít nhất 1,27 triệu người trên toàn Thế giới và liên quan đến gần 5 triệu ca tử vong trong năm 2019. Theo dự đoán của các chuyên gia đến năm 2050, nếu tình trạng kháng kháng sinh không được kiểm soát, thì ước tính sẽ có khoảng 10 triệu người chết mỗi năm, tức là cứ mỗi 3 giây sẽ có một người tử vong vì nhiễm vi khuẩn đa kháng.
Thuốc kháng sinh là những chất có nguồn gốc vi sinh vật, bán tổng hợp hoặc tổng hợp hóa học, với liều thấp nhất có tác dụng kìm hãm hoặc tiêu diệt vi sinh vật gây bệnh. Tuy nhiên vi sinh vật gây bệnh mặc dù có kích thước vô cùng nhỏ bé, nhưng ít nhiều cũng là một dạng sinh vật sống, có vật chất di truyền, có các hoạt động sống cơ bản để có thể tồn tại và phát triển. Con người bào chế nên thuốc kháng sinh để “kìm khuẩn” hoặc “diệt khuẩn” thì vi khuẩn cũng có cách thích nghi để tồn tại nhờ vào “kháng kháng sinh” bằng các cơ chế khác nhau. Vi khuẩn tự thích nghi là một nguyên nhân sinh ra kháng kháng sinh. Cùng với việc sử dụng kháng sinh một cách sai lầm sẽ khiến cho việc kháng kháng sinh xảy ra nhanh chóng và nghiêm trọng hơn. Đa số bệnh nhân rơi vào tình trạng kháng kháng sinh là do chưa có hiểu biết đầy đủ, sử dụng thuốc không đúng cách. Ngày nay, nhiều người tự ý dùng thuốc kháng sinh khi chưa hỏi ý kiến bác sĩ, ngay cả những triệu chứng đơn giản họ cũng lạm dụng thuốc. Thực sự, vấn đề dùng kháng sinh bừa bãi rất đáng báo động, người dân cần được trang bị kiến thức cơ bản trước khi quyết định dùng thuốc.
![](/images_upload/imgND/SYT/images/thi%201.jpg)
|
Tăng cường thực hiện bán thuốc theo đơn, kiểm soát việc bán kháng sinh để hạn chế
tình trạng kháng kháng sinh.
|
Kháng kháng sinh làm cho các liệu pháp điều trị thông thường trở nên không hiệu quả. Các bệnh nhiễm trùng trở nên nghiêm trọng hơn, dẫn đến thời gian bị bệnh lâu hơn, chi phí điều trị cao hơn và nguy cơ tử vong cao hơn. Bởi vì kháng kháng sinh, nên ngày càng có nhiều các bệnh nhiễm trùng thông thường như viêm phổi, nhiễm trùng đường tiết niệu, nhiễm trùng vết thương, bệnh lao và các bênh do thực phẩm gây nên càng trở nên khó điều trị hơn và đôi khi không thể điều trị được.
Tình trạng kháng kháng sinh ngày càng trầm trọng, hầu hết các cơ sở khám chữa bệnh đang phải đối mặt với tốc độ lan rộng của các vi khuẩn kháng nhiều nhóm kháng sinh. Theo báo cáo của khoa Hồi sức tích cực và chống độc Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên năm 2022, tỉ lệ Ecoli (vi khuẩn đường ruột) kháng kháng sinh lên tới 74,6%; tỉ lệ kháng của vi khuẩn gây nhiễm trùng K.pneumoniae lên tới gần 60%; vi khuẩn A.baumannii (gây nhiễm khuẩn bệnh viện) có tỉ lệ kháng với hầu hết các loại kháng sinh ở mức trên 90%. Với nhóm kháng sinh carbapenem, nhóm kháng sinh mạnh nhất hiện nay cũng có tỉ lệ lên tới 50%.
Kháng kháng sinh không thể ngăn chặn hoàn toàn nhưng có thể giảm thiểu được bằng hành động của chúng ta.
Hiện nay tình trạng mua kháng sinh rất dễ dàng cũng là một nguyên nhân dẫn đến kháng kháng sinh trong cộng đồng. Bất kì ai cũng có thể vào mua thuốc kháng sinh ở các cửa hàng thuốc tây mà không cần đơn thuốc của bác sĩ.
Để hạn chế tình trạng này, cần đẩy mạnh tuyên truyền cho các dược sĩ nghiêm túc thực hiện bán thuốc theo đơn, không bán kháng sinh nếu không có đơn thuốc của bác sĩ. Đồng thời tuyên truyền cho người dân về hậu quả của sử dụng kháng sinh bừa bãi, tuân thủ chỉ dẫn của người có chuyên môn y dược trong sử dụng thuốc.
Bác sĩ Lê Thị Cẩm Nhung, Khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên khuyến cáo: “kháng kháng sinh là một quá trình tự nhiên của vi khuẩn để thích ứng với các yếu tố tác động từ môi trường sống của chúng, do đó không thể ngăn chặn hoàn toàn vấn đề kháng kháng sinh, tuy nhiên những nguyên nhân chủ quan do con người thì hoàn toàn có thể kiểm soát được. Nhân viên y tế là những người có hiểu biết về y học hãy cùng chung tay vào việc ngăn chặn tình trạng kháng kháng sinh, bằng cách sử dụng kháng sinh có hiệu quả, theo đúng kháng sinh đồ của từng loại vi khuẩn gây bệnh trên từng người bệnh cụ thể, không chỉ định thuốc kháng sinh một cách bừa bãi cũng là cách để hạn chế vấn đề trên. Đối với người dân dù có hiểu biết về y học ít hay nhiều, hãy luôn tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ khi có bệnh nhiễm khuẩn, không tự ý mua thuốc kháng sinh hoặc tự ý tăng giảm liều thuốc chính là đang tự bảo vệ chính mình và cộng đồng khỏi vi khuẩn kháng kháng sinh”./.
Trần Lan – Đình Thi
Facebook
Tweet
Mail
Google-plus
Các tin khác