10/11/2025 07:35
Ngày 19/11 được Liên Hợp Quốc chọn là Ngày Nhà vệ sinh Thế giới - một hoạt động toàn cầu nhằm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc tiếp cận điều kiện vệ sinh an toàn cho mọi người.
Từ góc độ y tế công cộng, nhà vệ sinh không chỉ là một công trình kỹ thuật phục vụ nhu cầu sinh hoạt, mà còn là chỉ báo quan trọng phản ánh mức độ phát triển, bình đẳng và sức khỏe cộng đồng.
Năm 2015, Liên Hợp Quốc đã thông qua Chương trình Nghị sự 2030 với 17 Mục tiêu Phát triển Bền vững (Sustainable Development Goal - SDG), trong đó, SDG 6 nhấn mạnh việc “Đảm bảo khả năng tiếp cận và quản lý bền vững nguồn nước và điều kiện vệ sinh cho tất cả mọi người”. Mục tiêu này khẳng định rằng điều kiện vệ sinh - bao gồm cả tiếp cận nhà tiêu hợp vệ sinh - là một yếu tố nền tảng của sức khỏe, nhân phẩm và phát triển bền vững.
Tại Việt Nam, Chính phủ đã cụ thể hóa cam kết toàn cầu này thông qua Quyết định số 622/QĐ-TTg ngày 10/5/2017 về Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình Nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững và Chiến lược Quốc gia Cấp nước sạch và Vệ sinh nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Quyết định số 1978/QĐ-TTg ngày 24/11/2021). Chiến lược này đặt mục tiêu “Một Việt Nam không còn phóng uế bừa bãi” vào năm 2025 và đến năm 2030, 100% hộ gia đình nông thôn, trường học, trạm y tế có nhà tiêu hợp vệ sinh đạt tiêu chuẩn, quy chuẩn.
Theo báo cáo của WHO và UNICEF (2025), hiện nay vẫn còn khoảng 3,4 tỷ người trên thế giới chưa được tiếp cận với điều kiện vệ sinh an toàn, trong đó hơn 350 triệu người vẫn phải sử dụng hình thức phóng uế bừa bãi. Con số này không chỉ phản ánh thách thức về hạ tầng, mà còn cho thấy sự bất bình đẳng về cơ hội được tiếp cận điều kiện sống an toàn và lành mạnh.
Công trình vệ sinh là yếu tố then chốt trong việc phòng ngừa bệnh tật. Một nhà tiêu hợp vệ sinh, an toàn và được quản lý đúng cách giúp ngăn chặn sự lây truyền của các bệnh đường tiêu hóa, giun sán, nhiễm khuẩn và bệnh đường ruột - những nhóm bệnh vốn chiếm tỷ lệ cao trong gánh nặng bệnh tật tại các nước đang phát triển. Ngoài ra, công trình vệ sinh còn góp phần bảo vệ nguồn nước, hạn chế ô nhiễm môi trường và giảm gánh nặng chi phí y tế lâu dài.
Việc thực hiện Chiến lược Quốc gia về cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn đòi hỏi sự tham gia đồng bộ của nhiều ngành. Trong đó, ngành Y tế đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn, giám sát điều kiện vệ sinh tại hộ gia đình, trường học và các cơ sở y tế. Sự phối hợp liên ngành giữa Nông nghiệp & Môi trường, Y tế và chính quyền địa phương là yếu tố then chốt giúp nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi vệ sinh cộng đồng.
Thực tế cho thấy, khoảng cách giữa chính sách và hành vi vẫn còn rõ nét. Ở không ít vùng nông thôn, nhà tiêu hợp vệ sinh chưa trở thành thói quen; không ít hộ có nhà tiêu nhưng công trình xuống cấp, thiếu nước hoặc không được sử dụng đúng cách. Điều này phản ánh thách thức kép giữa đầu tư hạ tầng và duy trì hành vi vệ sinh bền vững.
Tại Đắk Lắk, tính đến tháng 6 năm 2025, có khoảng 95,6% hộ có nhà tiêu, nhưng chỉ 84,3% hộ có nhà tiêu hợp vệ sinh. Mặc dù tỷ lệ này cao hơn mức trung bình của khu vực Tây Nguyên (74%) và tương đương mức trung bình toàn quốc (83,7%) [1], vẫn còn hàng chục nghìn hộ chưa tiếp cận được điều kiện vệ sinh đạt chuẩn. Thực tế kiểm tra tại các huyện vùng sâu, vùng đồng bào dân tộc thiểu số cho thấy, nhiều hộ dù đã có nhà tiêu nhưng công trình xuống cấp, thiếu nước, không bảo đảm vệ sinh hoặc chưa được sử dụng thường xuyên.
Do đó, truyền thông giáo dục sức khỏe giữ vai trò then chốt. Việc lồng ghép nội dung vệ sinh cá nhân, rửa tay, bảo vệ nguồn nước, quản lý chất thải hộ gia đình vào hoạt động y tế dự phòng và y tế trường học sẽ giúp hình thành thói quen vệ sinh bền vững lâu dài.
Ngày Nhà vệ sinh Thế giới (19/11) không chỉ là lời nhắc về một công trình quen thuộc trong đời sống hằng ngày, mà còn là dịp để nhìn lại mối liên hệ giữa vệ sinh, sức khỏe và phát triển bền vững. Hướng tới Mục tiêu Phát triển Bền vững số 6, mỗi địa phương cần coi vệ sinh không chỉ là vấn đề hạ tầng, mà còn là thước đo của sức khỏe và văn minh. Khi mọi người đều được tiếp cận và sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh, đó chính là nền tảng vững chắc cho một cộng đồng khỏe mạnh và phát triển bền vững./.
Thùy Nhiên
Facebook
Tweet
Mail
Google-plus
Các tin khác