16/07/2018 12:00
Trong thời gian gần đây, tại Đắk Lắk tình hình sốt rét có xu hướng giảm thấp về tỷ lệ mắc, bệnh nhân sốt rét, số ký sinh trùng sốt rét và tử vong do sốt rét. Nhưng trong năm 2018 có một số huyện qua ghi nhận báo cáo có số ca mắc tăng đột biến và khó kiểm soát. Bên cạnh đó, mặc dù tình hình sốt rét giảm về gánh nặng, nhưng vẫn đang đối mặt với một số thách thức mới như: Ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc; muỗi sốt rét kháng hóa chất; sốt rét do giao lưu biên giới, đặc biệt sốt rét trên nhóm dân di biến động và dân di cư mà ngành y tế rất khó kiểm soát. Trong đó, các nhóm nguy cơ chính như:
Nhiều cộng đồng người dân tộc của tỉnh vẫn còn hoạt động làm nương rẫy, ngủ tại chỗ trong suốt thời gian mùa vụ.
1. Các nhóm dân tộc thiểu số sống trong rừng hoặc gần rừng, những người có tập quán du canh (đốt nương làm rẫy);
2. Dân bản và nông dân sống ở bìa rừng, gồm những người mới đến định cư;
3. Công nhân nông trường, những công nhân này thường là người lao động theo mùa vụ và thường là dân di cư;
4. Những người đi rừng trong khoảng thời gian ngắn như: lực lượng an ninh, người khai thác gỗ, thợ săn bắn, khách du lịch, người đi làm thuê và nhiều đối tượng khác;
5. Lực lượng bộ đội biên phòng giáp ranh biên giới và người đi trồng
Những nhóm này có thể được phân biệt theo các mức độ và hình thức di chuyển khác nhau với tình trạng hợp pháp hoặc bất hợp pháp. Có thể có sự chồng chéo khi phân loại. Ví dụ, những người thuộc các nhóm dân tộc thiểu số có thể là nông dân làm việc ở bìa rừng hoặc công nhân lâm trường. Đối với những nhóm đối tượng này, nguy cơ gia tăng sốt rét vẫn tiềm ẩn tại các vùng có sốt rét lưu hành và không lưu hành. Do hoạt động đi rừng, ngủ rẫy dài ngày mà hệ thống y tế không thể tiếp cận được nên không được phát hiện và quản lý bệnh nhân. Trong khi đó mầm bệnh véc tơ lưu truyền vẫn tồn tại, vì vậy các biện pháp bảo vệ khó đảm bảo tuyệt đối để bảo vệ cho các cộng đồng dân cư này. Nhiều cộng đồng người dân tộc của tỉnh vẫn còn hoạt động làm nương rẫy, ngủ tại chỗ trong suốt thời gian mùa vụ, một số ít thì vào rừng khai thác lâm thổ sản và săn bắn trái phép, dẫn đến khả năng nhiễm bệnh là rất cao.
Đây là một khó khăn, thách thức mà công tác phòng chống rốt rét của ngành y tế tỉnh Đắk Lắk đang phải đối mặt và cần các giải pháp phòng chống hiệu quả.
Các biện pháp bảo vệ cho các đối tượng này hết sức khó khăn, để khống chế véc tơ truyền bệnh thì biện pháp phun hóa chất diệt muỗi và ngủ màn tẩm hóa chất là ưu tiên, nhưng việc phun hóa chất chỉ thực hiện được ở nhà cố định trong thôn buôn, chỉ có tác dụng khi người dân sinh hoạt tại gia đình, không tác dụng khi đi ngủ trong rẫy, trong rừng. Biện pháp tẩm màn hóa chất cũng chưa thực sự phù hợp vì diện tích chòi tạm bợ ở trong nương, rẫy quá nhỏ để có thể treo màn và tập quán, thói quen không ngủ màn của người dân vẫn tồn tại. bên cạnh đó biện pháp quản lý điều trị cũng rất khó thực hiện vì chòi rẫy nằm rải rác khắp nơi và ở trong rừng sâu nên số mắc bệnh ở đối tượng này chiếm tỷ lệ cao. Một vấn đề thách thức nữa ở các đối tượng này đó là người lành mang mầm bệnh, có ký sinh trùng sốt rét nhưng không có biểu hiện lâm sàng, vì vậy đây là mối nguy cơ tiềm tàng và khả năng làm lây lan ra công đồng là rất cao.
Cán bộ Y tế Đắk Lắk, tẩm màn bằng hóa chất để phòng chống bệnh Sốt rét.
Đây là một khó khăn, thách thức mà công tác phòng chống rốt rét của ngành y tế tỉnh Đắk Lắk đang phải đối mặt và cần các giải pháp phòng chống hiệu quả.. Các biện pháp bảo vệ cho các đối tượng này hết sức khó khăn, để khống chế véc tơ truyền bệnh thì biện pháp phun hóa chất diệt muỗi và ngủ màn tẩm hóa chất là ưu tiên, nhưng việc phun hóa chất chỉ thực hiện được ở nhà cố định trong thôn buôn, chỉ có tác dụng khi người dân sinh hoạt tại gia đình, không tác dụng khi đi ngủ trong rẫy, trong rừng. Biện pháp tẩm màn hóa chất cũng chưa thực sự phù hợp vì diện tích chòi tạm bợ ở trong nương, rẫy quá nhỏ để có thể treo màn và tập quán, thói quen không ngủ màn của người dân vẫn tồn tại. bên cạnh đó biện pháp quản lý điều trị cũng rất khó thực hiện vì chòi rẫy nằm rải rác khắp nơi và ở trong rừng sâu nên số mắc bệnh ở đối tượng này chiếm tỷ lệ cao. Một vấn đề thách thức nữa ở các đối tượng này đó là người lành mang mầm bệnh, có ký sinh trùng sốt rét nhưng không có biểu hiện lâm sàng, vì vậy đây là mối nguy cơ tiềm tàng và khả năng làm lây lan ra công đồng là rất cao.
Để công tác phòng chống sốt rét trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk trong thời gian tới đạt hiệu quả, ngành y tế cần triển khai đồng bộ nhiều biện pháp và đặc biệt cần có sự phối hợp liên ngành và vào cuộc của chính quyền địa phương các cấp với các vấn đề ưu tiên là: 1. Đẩy mạnh công tác truyền thông, giáo dục sức khỏe nhằm nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của người dân, người dân sống ở vùng có nguy cơ cao. Đặc biệt, các đối tượng khi đi rừng, ngủ rẫy... xa cơ sở y tế. Tuyên truyền, vận động dân tự mua màn và tạo thói quen ngủ màn thường xuyên. 2. Cung cấp miễn phí màn, màn võng tẩm hóa chất diệt muỗi mà các hóa chất này cần được tồn lưu thời gian dài, rất tốt cho dân sống trong vùng có bệnh sốt rét lưu hành nặng và vừa, bao gồm cả dân di cư tự do, dân qua lại biên giới, người đi rừng, ngủ rẫy, hộ gia đình nghèo. 3. Tăng cường hiệu quả hoạt động của y tế thôn buôn và tuyên truyền viên truyền thông để người dân hiểu biết triệu chứng và tự giác đi khám để phát hiện bệnh sốt rét sớm, điều trị kịp thời, đúng phác đồ, đủ liều lượng theo quy định, trong đó chú trọng việc phát triển và duy trì hoạt động có hiệu quả các điểm kính hiển vi tại xã, liên xã, đặc biệt tại các khu vực có nguy cơ cao lan truyền ký sinh trùng sốt rét kháng Artemisinin và dẫn xuất. 4. Kết hợp chính quyền xã và thôn buôn quản lý được đối tượng đi rừng, ngủ rẫy, đây là đối tượng cần chú ý phát hiện nhiễm ký sinh trùng sốt rét, để có kế hoạch điều trị dự phòng khống chế sốt rét ác tính và tử vong do sốt rét. 5. Tăng dần mức đầu tư kinh phí cho chương trình phòng chống sốt rét, bảo đảm kinh phí cho các hoạt động truyền thông và thực hiện phòng, chống và tiến tới loại trừ bệnh sốt rét. Phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực và cam kết thực hiện đúng các dự án được tài trợ về phòng chống sốt rét đang thực hiện trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk./.
Tin và ảnh: Hoàng Hải Phúc
Giám đốc - TTPCSR tỉnh Đắk Lắk
Facebook
Tweet
Mail
Google-plus
Các tin khác