08/11/2023 03:48
Tai biến sản khoa là vấn đề bất thường trong quá trình mang thai và sinh nở mà bất kỳ sản phụ nào cũng có nguy cơ phải đối mặt, nó có thể xuất hiện ở bất kỳ thời điểm nào của thai kỳ và trở nên nguy hiểm, đe dọa tính mạng cho cả mẹ và con.
Theo thống kê của Khoa Sức khỏe sinh sản, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Đắk Lắk, 9 tháng đầu năm 2023, toàn tỉnh có 26.729 phụ nữ sinh đẻ, trong đó tỷ suất tai biến sản khoa chiếm 5,5%. Cụ thể, băng huyết sau sinh có 63 trường hợp, uốn ván rốn 10 trường hợp, nhiễm trùng sau đẻ 35 trường hợp, sản giật 26 trường hợp, vỡ tử cung 2 trường hợp và tử vong mẹ 6 trường hợp.
Bác sĩ CKII Trần Ngọc Thắng, Phó trưởng khoa Sản, Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên cho biết: có 5 tai biến sản khoa thường gặp nhất là: băng huyết, sản giật, uốn ván rốn, nhiễm trùng sau sanh và vỡ tử cung. Tai biến sản khoa có thể xuất hiện bất cứ thời điểm nào của thai kỳ, là các biến chứng trầm trọng với bà mẹ và trẻ sơ sinh, có thể xảy ra trong lúc mang thai, trong lúc chuyển dạ, trong lúc sảy thai hay sinh non, thậm chí trong thời gian hậu sản (6 tuần sau sinh). Tình trạng này có thể đặc biệt nguy hiểm vì không thể tiên lượng trước được và nguy cơ đe dọa tính mạng của cả sản phụ lẫn thai nhi. Bất kỳ sản phụ nào cũng có nguy cơ đối diện với tai biến sản khoa.
|
Trong quá trình mang thai, thai phụ cần thực hiện đầy đủ lịch khám thai định kỳ để nhận biết sớm các dấu hiệu và có biện pháp can thiệp kịp thời. (Ảnh: Đình Thi)
|
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến các tai biến sản khoa nhưng các chuyên gia trong lĩnh vực y tế đã liệt kê những nguyên nhân thường gặp nhất, như: phụ nữ mang thai ở độ tuổi nhỏ hơn 17 và cao hơn 40 tuổi; người mẹ làm việc trong môi trường độc hại hoặc tiếp xúc với độc chất…có lối sống không lành mạnh (hút thuốc lá, uống rượu và sử dụng ma túy…); mẹ tự ý sử dụng thuốc khi mang thai, nhất là 3 tháng đầu thai kỳ; mẹ có tiền sử phẫu thuật (phẫu thuật lấy thai, phẫu thuật khối u ở tử cung, các phẫu thuật ở ổ bụng); biến chứng thai kỳ (vị trí thai bất thường, thai nhi phát triển chậm và hiện tượng bất đồng nhóm máu Rh); đa thai (có thể gây ra tiền sản giật, sinh non và sinh sớm); những người có bệnh lý nền có thể gia tăng khả năng tai biến sản khoa (thừa cân, béo phì, tăng huyết áp, hội chứng buồng trứng đa nang, tiểu đường, bệnh thận, bệnh tự miễn và các bệnh lý khác, như bệnh tuyến giáp, HIV/AIDS, nhiễm Zika trong thai kỳ). Ngoài ra, một số nguyên nhân khác gây tai biến sản khoa là do thai phụ không được tiếp cận máy móc, kỹ thuật hiện đại trong quá trình thăm khám, dẫn tới phát hiện nguy cơ muộn hoặc chuyển tuyến không kịp …
Chia sẻ chi tiết về các mức độ nguy hiểm của tai biến sản khoa thường gặp, bác sĩ CKII Trần Ngọc Thắng cho biết:
Băng huyết sau sinh: đây là tai biến có tỷ lệ tử vong hàng đầu ở sản phụ. Băng huyết sau sinh là tai biến thường xảy ra trong vòng 24 giờ đầu sau khi sinh. Sản phụ được xác định là băng huyết sau sinh nếu như lượng máu tiếp tục ra trên 500ml sau sinh ngả âm đạo hoặc 1.000ml sau mổ lấy thai. Băng huyết sau sinh thường gặp ở những thai phụ sinh nhiều lần, con to, nạo thai nhiều lần, có vết mổ tử cung…Triệu chứng để nhận biết nguy cơ băng huyết sau sinh là sản phụ có biểu hiện sốc, mệt, tím tái, da xanh xao, khát nước, mạch nhanh nhỏ, huyết áp có thể tụt thấp, chảy máu ồ ạt từ tử cung qua âm đạo ra ngoài, ra máu với các mức độ và hình thái khác nhau, một số trường hợp máu chảy không qua âm đạo nhiều nhưng đọng lại trong buồng tử cung hoặc tạo thành các khối huyết tụ.
Vỡ tử cung: là một trong 5 tai biến sản khoa đe dọa tính mạng cả mẹ lẫn thai nhi. Vỡ tử cung được hiểu là sự xuất hiện của một vết rách trên thành tử cung. Khi tử cung bị vỡ hoàn toàn, vết rách toạc qua các lớp của thành tử cung và hậu quả có thể nguy hiểm cho thai phụ và thai nhi. Thông thường, khi tử cung đã vỡ, thai nhi sẽ chết và nếu không được xử trí kịp thời thai phụ có khi cũng bị tử vong. Triệu chứng nhận biết nguy cơ vỡ tử cung là cơn co dồn dập làm cho sản phụ đau đớn vật vã, người bệnh có biểu hiện mặt tái nhợt, vã mồ hôi, mạch nhanh, huyết áp tụt và lịm đi. Có thể ra máu âm đạo nhiều hoặc ít. Có thể không có cơn co tử cung. Tim thai bất thường…
Sản giật là biến chứng của những rối loạn tăng huyết áp trong thời kỳ mang thai ở 3 tháng cuối của thai kỳ với 3 triệu chứng: tăng huyết áp, protein niệu và phù. Tiền sản giật là giai đoạn xảy ra trước khi lên cơn sản giật. Biến chứng xuất huyết não có thể xảy ra ngay khi lên cơn co giật, làm sản phụ hôn mê sâu kéo dài và tử vong. Triệu chứng nhận biết là hoa mắt, chóng mặt, mờ mắt, có thể nôn, đau thương vị…Xuất hiện cơn sản giật với các đặc điểm đột ngột qua 4 giai đoạn: xâm nhiễm, co cứng, co giật giãn cách và hôn mê. Biến chứng xuất huyết não có thể xảy ra ngay khi sản phụ lên cơn co giật, làm sản phụ hôn mê sâu và tử vong.
Nhiễm trùng hậu sản là tình trạng nhiễm trùng xảy ra ở sản phụ sau khi sinh xuất phát từ đường sinh dục như âm đạo, cổ tử cung, tử cung trong khoảng 6 tuần đầu sau sinh. Nhiễm trùng hậu sản là một tai biến sản khoa xảy ra do nhiều nguyên nhân làm ảnh hưởng đến sức khỏe thậm chí đe dọa tính mạng của sản phụ. Các hình thái nhiễm trùng hậu sản thường gặp là nhiễm khuẩn tầng sinh môn, âm hộ, âm đạo; viêm niêm mạc tử cung, viêm tử cung và viêm quanh tử cung, viêm phúc mạc tiểu khung, viêm phúc mạc toàn bộ, nhiễm trùng huyết, viêm tắc tĩnh mạch. Triệu chứng nhận biết nhiễm trùng hậu sản: Sản dịch có mùi hôi, có thể bị sốt, tử cung co chậm và đau.
Năm là uốn ván rốn là tình trạng hệ thần kinh trung ương của trẻ bị nhiễm độc bởi độc tố uốn ván Clostridium tetani. Đây là loại độc tố xâm nhập vào cơ thể trẻ thông qua đường rốn, qua vết cắt dây rốn bằng dụng cụ có mang nha bào uốn ván như: dao, kéo, băng bông không được vệ sinh tiệt trùng đúng quy cách, không sạch sẽ. Mặc dù hiện nay, y học đã nghiên cứu các phương pháp hồi sức hiện đại nhằm điều trị uốn ván sơ sinh, nhưng tỷ lệ tử vong do uốn ván sơ sinh vẫn cao, lên đến 80%. Do vậy, cách tốt nhất vẫn là dự phòng phòng bệnh. Triệu chứng nhận biết uốn ván sơ sinh: trẻ bỏ bú, quấy khóc liên tục, miệng chúm chím, không há to được, có dấu hiệu cứng hàm, vã mồ hôi, sốt cao 38 hoặc 39 độ C, trẻ thường nằm ưỡn, nắm chặt tay, gấp khuỷu tay, chân duỗi thẳng, co thắt phế quản, rốn thường rụng sớm, có thể ướt, bẩn, có mùi hôi…
Tất cả các tai biến sản khoa đều nguy hiểm và tuyệt đối không nên chủ quan, xem thường. Để phòng tránh tai biến sản khoa, bác sĩ Thắng khuyến cáo: trong quá trình mang thai bà mẹ cần thực hiện đầy đủ lịch khám thai định kỳ của cán bộ y tế, ít nhất là 3 lần trong thai kỳ vào giai đoạn 3 tháng đầu, 3 tháng giữa và 3 tháng cuối; cần tiêm phòng uốn ván đầy đủ, bổ sung sắt, can xi…; phải có chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi, lao động nhẹ nhàng. Đặc biệt, khi sinh cần lựa chọn cơ sở y tế có uy tín, chẳng hạn bà mẹ được chẩn đoán là đa sản thì cần lựa chọn cơ sở y tế có phòng mổ để lỡ xảy ra băng huyết thì có bác sĩ xử trí và phẫu thuật kịp thời. Khi có một trong các dấu hiệu bất thường như: đau bụng, ra nước âm đạo, ra huyết âm đạo, nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt; thai máy yếu; đau bên sườn hoặc khó thở… cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời./.
Mỹ Hạnh
Facebook
Tweet
Mail
Google-plus
Các tin khác