13/11/2023 08:16
Đối với người phụ nữ, mang thai và sinh con là một hành trình hạnh phúc nhưng cũng đầy thử thách bởi trong thời gian mang thai, người phụ nữ có thể phải đối mặt với nhiều nguy cơ, trong đó có đái tháo đường thai kỳ (ĐTĐTK). ĐTĐTK là một bệnh rối loạn chuyển hoá của cơ thể khiến cho nồng độ đường trong máu tăng cao trong thời kỳ mang thai và nếu không được kiểm soát tốt, ĐTĐTK sẽ gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi.
Theo bác sĩ Trần Ngọc Thắng, Phó Trưởng khoa Phụ sản Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên, ĐTĐTK là tình trạng rối loạn dung nạp glucose ở bất kỳ mức độ nào, khởi phát hoặc được phát hiện lần đầu tiên trong lúc mang thai, thuật ngữ này được áp dụng cho cả những thai phụ chỉ cần điều chỉnh chế độ ăn mà không cần dùng insulin. Nguyên nhân dẫn đến bệnh ĐTĐTK là trong thời kỳ mang thai, nhau thai – cơ quan nuôi và cung cấp oxy cho em bé – tiết ra các hormone giúp thai nhi phát triển. Một vài hormone trong số này khiến cơ thể thai phụ khó sản xuất hoặc sử dụng insulin hơn (còn gọi là đề kháng insulin). Và để giữ lượng đường trong máu ổn định, tuyến tụy của thai phụ phải tạo ra nhiều insulin hơn – gấp ba lần bình thường. Trong trường hợp tuyến tụy không thể tạo ra đủ insulin, lượng đường trong máu thai phụ sẽ tăng lên, gây ra bệnh ĐTĐTK. Khi mắc bệnh, người mẹ sẽ gặp phải nhiều nguy cơ như biến chứng tiền sản giật, sản giật, nhiễm khuẩn tiết niệu, đẻ non, đa ối. Khi chuyển dạ sinh con, sản phụ bị ĐTĐTK có nguy cơ sinh khó do thai to toàn bộ hoặc từng phần, tỷ lệ mổ đẻ cao. Sau sinh, sản phụ có nguy cơ chảy máu sau sinh, nhiễm khuẩn sau sinh. Còn đối với thai nhi và trẻ sơ sinh, người mẹ mắc ĐTĐTK sẽ khiến thai to gây đẻ khó và tăng nguy cơ sang chấn, tổn thương sau sinh như liệt đám rối thần kinh cánh tay, gãy xương đòn, gây dị tật bẩm sinh, chậm phát triển trong tử cung, phì đại cơ tim, gây hạ glucose máu sơ sinh, hạ canxi máu sơ sinh, đa hồng cầu, tăng bilirubin máu, hội chứng suy hô hấp cấp chu sinh, nhiễm khuẩn sơ sinh, tăng tỷ lệ tử vong chu sinh… Do đó, khi mang thai, người mẹ cần hết sức chú ý đến ĐTĐTK.
Đang mang thai ở tuần thứ 24, chị N.T.D (trú tại phường Tân Lập, TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk) đã tới bệnh viện để làm xét nghiệm ĐTĐTK. Theo chị N.T.D, đây là lần đầu mang thai nên chị còn nhiều bỡ ngỡ. Tuy nhiên, được sự tư vấn nhiệt tình của các y, bác sĩ, qua tìm hiểu các trang mạng xã hội và trên báo chí, chị biết tầm quan trọng của việc làm xét nghiệm ĐTĐTK để nếu mình có mắc bệnh sẽ được phát hiện sớm và có chế độ ăn uống cũng như theo dõi, điều trị hợp lý, tránh các vấn đề bất thường có thể xảy ra trong quá trình mang thai và sinh con.
|
Thai phụ lấy máu xét nghiệm tầm soát Đái tháo đường thai kỳ tại Bệnh viện Đa khoa Thiện Hạnh. (ảnh: Đình Thi)
|
Vì trong gia đình có người mắc ĐTĐ, bên cạnh đó bản thân cũng hơi thừa cân nên khi mang thai, chị T.D.Q (trú tại huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk) khá lo lắng cho sức khỏe của mình và thai nhi. Do đó, khi mới biết mình mang thai, chị T.D.Q đã tới bệnh viện để xét nghiệm tầm soát và theo dõi chặt chẽ chỉ số đường máu để phòng bệnh ĐTĐTK. Chị T.D.Q chia sẻ: Tôi có người bạn khi mang thai bị ĐTĐTK nên khi sinh con gặp nhiều khó khăn. Vì gia đình tôi tiền sử cũng có người mắc ĐTĐ, do đó, khi mang thai tôi rất chú ý đến vấn đề này vì tôi biết ĐTĐTK có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé. Ý thức được điều này nên tôi luôn chủ động đi làm các xét nghiệm để đảm bảo mình có một thai kỳ an toàn.
Theo bác sĩ Trần Ngọc Thắng, khi mang thai, phụ nữ đều có thể mắc ĐTĐTK. Tuy nhiên, đối với các phụ nữ thừa cân, béo phì, người có tiền sử gia đình có người bị đái tháo đường, đặc biệt là người đái tháo đường thế hệ thứ nhất hoặc phụ nữ tiền sử đẻ con ≥ 4000g, tiền sử bất thường về dung nạp glucose, glucose niệu dương tính, tiền sử sản khoa bất thường như thai chết lưu, sẩy thai liên tiếp không rõ nguyên nhân và phụ nữ mang thai khi tuổi càng cao thì nguy cơ mắc ĐTĐTK càng gia tăng. “Khi được chẩn đoán mắc ĐTĐTK, thai phụ cần được kiểm soát lượng đường trong máu của mình và duy trì ở mức an toàn để bảo vệ sức khỏe bản thân và thai nhi. Để làm được điều này, thai phụ cần thực hiện một số thay đổi trong lối sống, chẳng hạn như tuân thủ chế độ ăn có lợi cho người bệnh đái tháo đường. Chế độ ăn này phải đáp ứng được hai yêu cầu gồm duy trì lượng đường trong máu ở giới hạn an toàn, nhưng vẫn cung cấp đủ calo và chất dinh dưỡng cho sự phát triển của thai nhi. Tập thể dục nhẹ nhàng, đều đặn, đồng thời kiểm tra lượng đường trong máu thường xuyên. Phụ nữ bị ĐTĐTK cần được theo dõi và kiểm soát glucose huyết tương bởi các bác sĩ sản khoa (đã được tập huấn về ĐTĐTK) hoặc bác sỹ chuyên khoa Nội tiết - Đái tháo đường”, bác sĩ Thắng nhấn mạnh.
Để phòng bệnh ĐTĐTK, đối với người có nguy cơ thấp khi thai 24 tuần cần làm xét nghiệm tăng đường huyết. Đối với người có nguy cơ cao (bố hoặc mẹ có bệnh tiểu đường, thai phụ béo phì…), trong 3 tháng đầu cần xét nghiệm đường huyết, HbA1C và làm nghiệm pháp tăng đường huyết. Xét nghiệm lại lần 2 khi thai 24 tuần (hoặc 3 tháng giữa) và lần 3 vào 3 tháng cuối của thai kỳ. Nếu kết quả xét nghiệm tăng đường huyết dương tính, tức là thai phụ đang mắc ĐTĐTK, lúc này, thai phụ cần khám chuyên ngành nội khoa kết hợp với thăm khám thai định kỳ. Bên cạnh đó, thai phụ cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý, lành mạnh. Đây là nền tảng để dự phòng ĐTĐTK. Chế độ dinh dưỡng hợp lý vừa giúp cung cấp đủ dinh dưỡng cho bà mẹ và sự phát triển của thai nhi, vừa giúp kiểm soát tăng cân hợp lý trong thai kỳ, hạn chế nguy cơ ĐTĐTK. Thai phụ nên chọn các thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp, ít chất béo, giàu chất xơ như ngũ cốc nguyên hạt, gạo lứt, thịt nạc, sữa chua, rau, củ, quả,… Hạn chế tối đa các thực phẩm có chỉ số đường huyết cao như: bánh, kẹo, kem, chè, trái cây sấy… Nên ăn nhiều bữa trong ngày và ăn đa dạng thực phẩm để cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể. Giảm ăn mặn và các thực phẩm chế biến sẵn nhiều muối để phòng ngừa tăng huyết áp, nên sử dụng dưới 5g muối/ngày và nên sử dụng muối i-ốt. Hạn chế uống rượu, bia, nước ngọt.
Mai Lê
Facebook
Tweet
Mail
Google-plus
Các tin khác