Đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não, là tình trạng não bị tổn thương do quá trình lưu thông máu lên não bị gián đoạn hoặc não bị thiếu oxy. Theo tổ chức Y tế thế giới, mỗi năm trên thế giới có hơn 15 triệu người bị đột quỵ, trong đó có 5 triệu người tử vong và 5 triệu người khác bị tàn tật vĩnh viễn. Ở Việt Nam, theo số liệu của Bộ Y tế, trung bình mỗi năm có hơn 200 nghìn trường hợp, hơn 50% trong số đó tử vong và chỉ có 10% những người sống sót là bình phục, không để lại di chứng và không phải phụ thuộc hoàn toàn, tỷ lệ bệnh nhân nam cao gấp 4 lần bệnh nhân nữ.
|
|
|
Nhận biết các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh để điều trị kịp thời.(ảnh: Đình Thi)
|
Đột quỵ chịu ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố, trong đó thời tiết thay đổi, chuyển lạnh đột ngột được xem là mối nguy khởi phát đột quỵ não. Khi thời tiết lạnh giá, mạch máu giảm tính đàn hồi, lòng mạch bị thu hẹp khiến lưu lượng máu đến não giảm 1/5 so với bình thường. Mặt khác, các mạch máu dễ co lại làm tăng huyết áp, tăng áp lực trong lòng mạch, khiến thành mạch máu bị tổn thương, thậm chí có thể vỡ, gây xuất huyết não hoặc hình thành cục máu đông, làm tắc mạch máu dẫn đến đột quỵ não.
Theo thống kê của khoa Hồi sức tích cực và chống độc, Bệnh viện đa khoa thành phố Buôn Ma Thuột, bệnh nhân nhập viện vì đột quỵ vào mùa lạnh tăng từ 15% - 20% so với bình thường. Ngày thường khoa khám và điều trị cho khoảng 400 ca bệnh nội khoa, trong đó có 40 đến 50 bệnh nhân đột quỵ, nhưng cứ đến mùa lạnh số người mắc bệnh này tăng cao hơn. Riêng trung tuần tháng 01 năm 2024, khoa tiếp nhận hơn 70 trường hợp mắc bệnh.
Theo các bác sĩ chuyên khoa, một người bình thường đột nhiên có các triệu chứng như: nói ngọng, môi lưỡi tê cứng, miệng mở khó, phải gắng sức mới nói được, thị lực giảm, nhìn mờ dần cả hai mắt hoặc một mắt, miệng méo, nhân trung hơi lệch qua một bên so với bình thường, tay bị tê mỏi, khó cử động, khó thao tác, đi lại khó khăn hoặc cảm thấy nhức đầu dữ dội…, khi đó cần nghĩ ngay tới khả năng có thể bị đột quỵ
Ông N.H.K ở phường Thành Nhất, thành phố Buôn Ma Thuột có tiền sử tăng huyết áp điều trị nhiều năm, bỗng đột ngột bị liệt 1/2 người bên trái, tay chân trái không điều khiển được, huyết áp tăng. Sau khi được đưa vào cấp cứu, các bác sĩ đã chụp CT và phát hiện bệnh nhân bị tắc động mạch não. Do được cấp cứu kịp thời, bệnh nhân đã hồi phục hoàn toàn, tự đi lại được.
Đa số bệnh nhân đột quỵ đều có tiền sử bị tăng huyết áp. Nhiều trường hợp thấy huyết áp ổn định và ngưng sử dụng thuốc trong một thời gian ngắn nên bệnh tái phát lại và ngày càng nặng hơn, có thể đe dọa đến tính mạng. Điển hình là trường hợp Bà H.T.L, xã Ea Bar, huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk, người nhà cho biết, bà L có tiền sử bệnh tăng huyết áp, thời gian gần đây thấy cơ thể khỏe mạnh bình thường nên đã ngưng thuốc, đầu tháng 1 vừa qua bà bỗng nhiên thấy khó thở, tay cứng, miệng méo, người nhà liền đưa bà tới bệnh viện cấp cứu. Sau khi được các bác sĩ thăm khám và chẩn đoán bà bị tai biến mạch máu não, rất may là gia đình đã phát hiện và đưa đi cấp cứu kịp thời, tránh tai biến xảy ra.
|
|
|
Tập thể dục hàng ngày, kiểm soát cân nặng phù hợp, tránh thừa cân béo phì để giảm nguy cơ đột quỵ.(ảnh: Đình Thi)
|
Bệnh nhân được đưa tới bệnh viện nhanh chóng, điều trị kịp thời là yếu tố vô cùng quan trọng quyết định sự sống còn của người bệnh đột quỵ. Nhận biết các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh để điều trị kịp thời, cơ hội sống của người bệnh sẽ tăng lên và tỷ lệ mắc di chứng sẽ giảm đi đáng kể. Theo các bác sĩ chuyên khoa, bệnh nhân đến phòng cấp cứu trong vòng 3 giờ đầu kể từ khi có triệu chứng đầu tiên sẽ phục hồi di chứng đột quỵ não nhanh hơn 3 tháng so với những người được điều trị chậm sau 3 giờ.
Bác sĩ chuyên khoa I Trần Thanh Quý – Trưởng khoa Hồi sức tích cực chống độc, Bệnh viện đa khoa thành phố Buôn Ma Thuột khuyến cáo, đột quỵ để lại nhiều di chứng: rối loạn vận động, liệt nửa người, liệt mặt... dẫn đến tàn phế; rối loạn ngôn ngữ, nói đớ, không nói được, nói lung tung; rối loạn ý thức, tiêu, tiểu không tự chủ, trầm cảm, giảm trí nhớ và rối loạn cảm xúc, thay đổi tính tình, dễ nóng giận, cáu gắt, khóc cười vô cớ... Do đó, để phòng bệnh đột quỵ, mọi người cần xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh bao gồm nhiều loại trái cây, rau và ngũ cốc; bổ sung thịt nạc, thịt gia cầm, cá, đậu và sữa hoặc các sản phẩm sữa không béo hoặc ít béo.Tập thể dục hàng ngày, kiểm soát cân nặng phù hợp, tránh thừa cân béo phì. Không hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, kiểm soát tốt bệnh lý mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa lipid. Kiểm tra sức khỏe định kỳ, khi thấy có các dấu hiệu nguy cơ gây bệnh đột quỵ cần đi đến các cơ sở y tế gần nhất để được khám và xử trí kịp thời, tránh để tai biến xảy ra.
Kim Oanh