SỞ Y TẾ TỈNH ĐẮK LẮK

Để trẻ sinh non phát triển khỏe mạnh

20/11/2025 04:49

Mỗi năm, trên thế giới có khoảng 15 triệu trẻ sinh non. Ở Việt Nam, tỷ lệ trẻ sinh non chiếm gần 10 – 12% tổng số ca sinh và đang có xu hướng tăng. Việc sinh non sẽ khiến trẻ phải đối mặt với hàng loạt nguy cơ: suy hô hấp, nhiễm trùng, chậm phát triển vận động và trí tuệ. Vì vậy, giúp trẻ sinh non phát triển khỏe mạnh không chỉ là nhiệm vụ của ngành Y tế mà còn là trách nhiệm của cả gia đình và cộng đồng.

Theo thống kê của Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên, năm 2024 Bệnh viện ghi nhận 332 trường hợp trẻ sinh non, chiếm 29,5% tổng số trẻ sơ sinh. Sang năm 2025, con số này tăng lên 350 trường hợp, tương đương gần 39%. Những số liệu này cho thấy tỷ lệ trẻ sinh non trên địa bàn tỉnh đang có xu hướng gia tăng rõ rệt. Theo Tổ chức Y tế thế giới, sinh non là thuật ngữ chỉ các em bé chào đời trước 37 tuần tuổi. Đối với trường hợp trẻ sinh dưới 28 tuần là trẻ sinh cực non. Bác sĩ Hoàng Ngọc Anh Tuấn – Trưởng Khoa Hồi sức Cấp cứu Nhi – Nhi Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên – cho biết: Trẻ sinh non phải đối mặt với nhiều nguy cơ nghiêm trọng về sức khỏe. Do hệ hô hấp và phổi chưa hoàn thiện, trẻ dễ mắc viêm phổi nặng, suy hô hấp, thậm chí có thể tử vong nếu không được chẩn đoán và xử trí kịp thời. Ngoài ra, sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ sinh non cũng khác biệt so với trẻ đủ tháng; nhiều trẻ có nguy cơ mắc các dị tật bẩm sinh như tim bẩm sinh, các vấn đề về thị giác, thính giác và rối loạn chuyển hóa. Không chỉ đối mặt với những nguy cơ trong giai đoạn sơ sinh, trẻ sinh non còn có thể gặp nhiều ảnh hưởng về lâu dài nếu không được theo dõi và can thiệp kịp thời. Theo bác sĩ Tuấn, những trẻ này thường chậm tăng cân, chậm đạt các mốc phát triển vận động và nhận thức. Một số trường hợp có thể gặp rối loạn tiêu hóa, thiếu máu, còi xương hoặc suy dinh dưỡng kéo dài.

Bác sĩ chăm sóc trẻ sinh non tại phòng chăm sóc đặc biệt, đảm bảo từng em bé được theo dõi và hỗ trợ y tế tối ưu.

Mang thai đôi ở lần sinh thứ năm, khi thai mới 30 tuần, chị N.T.T. (trú tại xã Cư Jut, tỉnh Lâm Đồng) bất ngờ chuyển dạ. Được người nhà đưa đến cơ sở y tế thăm khám, chị được bác sĩ thông báo nguy cơ sinh non khiến chị vô cùng lo lắng. Sau khi nhập Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên điều trị và theo dõi thêm bốn ngày, chị sinh hai bé, mỗi bé nặng 1,6 kg và cả 2 bé phải chuyển vào khu chăm sóc đặc biệt của Bệnh viện. “Suốt thời gian con nằm trong phòng chăm sóc đặc biệt, tôi lo lắng lắm. Con sinh non nên tôi sợ đủ thứ bệnh vì biết trẻ sinh non rất dễ gặp vấn đề sức khỏe. Sau hơn một tuần nằm lồng ấp, hôm nay được ôm hai con vào lòng, được thực hiện phương pháp kangaroo, tôi mừng đến rơi nước mắt. Nhờ sự chăm sóc tận tình của các bác sĩ mà các con tôi hồi phục nhanh như vậy,” chị T. chia sẻ.

Trường hợp khác là chị P.T.B. (trú tại xã Yang Mao, tỉnh Đắk Lắk). Mang thai lần đầu nên chị còn nhiều bỡ ngỡ, nhưng suốt thai kỳ chị vẫn đều đặn đến cơ sở y tế để khám và theo dõi. Thế nhưng khi thai được 31 tuần, chị bất ngờ vỡ ối và chuyển dạ. Nhập viện trong tình trạng lo lắng, chị sinh bé nặng 1,4 kg. Ngay sau sinh, bé được chuyển vào phòng chăm sóc đặc biệt. Suốt ba tuần điều trị, chị luôn trong tâm trạng thấp thỏm bởi bé không chỉ sinh non mà còn mắc viêm phổi và nhiễm trùng sơ sinh. May mắn, sau quá trình theo dõi và điều trị tích cực, sức khỏe của bé đã cải thiện rõ rệt. Hôm nay, bé được chuyển ra ngoài phòng chăm sóc đặc biệt để thực hiện phương pháp kangaroo với mẹ. “Khi siêu âm trước sinh, bác sĩ nói bé chưa quay đầu, lại còn quá non tháng nên có thể gặp nhiều biến chứng về sức khỏe. Tôi lo lắng lắm, cũng không biết vì sao mình lại sinh non. Những ngày con nằm trong lồng ấp là những ngày tôi sống trong cảm giác bất lực và sợ hãi. Dù vậy, sự tận tâm của các y bác sĩ đã giúp tôi yên tâm hơn rất nhiều”, chị P.T.B, chia sẻ.

Thực tế, nhiều gia đình vẫn nghĩ rằng trẻ sinh non “yếu bẩm sinh”, khó phát triển bình thường như những trẻ khác. Đây là quan niệm không chính xác. Nhiều nghiên cứu và thực tiễn điều trị cho thấy, nếu được chăm sóc y tế đúng cách, nuôi dưỡng phù hợp và sống trong môi trường thuận lợi, phần lớn trẻ sinh non hoàn toàn có thể bắt kịp trẻ đủ tháng trong những năm đầu đời. Đặc biệt, việc áp dụng các phương pháp chăm sóc hiện đại như “da kề da” (Kangaroo Mother Care) đã chứng minh hiệu quả rõ rệt: giúp trẻ ổn định nhịp tim, hơi thở, tăng cân tốt hơn và giảm đáng kể nguy cơ tử vong ở trẻ sinh non. Đây là một trong những biện pháp được khuyến khích áp dụng rộng rãi tại các cơ sở y tế hiện nay.

Chăm sóc dinh dưỡng cẩn thận cho trẻ sinh non là bước quan trọng để đảm bảo sức khỏe và tăng trưởng ổn định.

Bên cạnh chăm sóc y tế, dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của trẻ sinh non. Ngay khi trẻ đủ khả năng bú, các bà mẹ được khuyến khích cho con bú sữa mẹ hoàn toàn, đặc biệt là sữa mẹ tăng cường năng lượng và vi chất – nguồn dinh dưỡng giàu kháng thể và dễ hấp thu, rất phù hợp với hệ tiêu hóa còn non nớt của trẻ. Ngoài ra, tùy vào mức độ non tháng và tình trạng sức khỏe, trẻ có thể cần bổ sung thêm các dưỡng chất như can xi, sắt, vitamin D hoặc dùng sữa tăng cường theo chỉ định của bác sĩ. Việc xây dựng chế độ ăn phù hợp không chỉ giúp trẻ tăng cân đều mà còn hỗ trợ sự phát triển của não bộ và hệ miễn dịch. Cùng với đó, việc theo dõi sức khỏe định kỳ là không thể thiếu. Khám mắt, tai, tim mạch, đánh giá vận động, trí tuệ theo từng mốc thời gian giúp phát hiện sớm các bất thường để can thiệp kịp thời. Không ít trẻ chỉ vì chậm kiểm tra đã bỏ lỡ “giai đoạn vàng” trong điều trị các rối loạn phát triển.

Trẻ sinh non được thực hiện phương pháp Kangaroo nhằm tăng cường sự gắn kết với cha mẹ và cải thiện sức khỏe, giúp ổn định nhịp tim, hô hấp và nhiệt độ cơ thể.

“Sinh non khiến trẻ gặp nhiều bất lợi về sức khỏe và sự phát triển. Do đó, để hạn chế tình trạng sinh non, khi mang thai, thai phụ cần chú ý thăm khám định kỳ, tuân thủ chế độ dinh dưỡng đầy đủ, nghỉ ngơi hợp lý và tránh các yếu tố nguy cơ như căng thẳng, lao động nặng, thuốc lá, rượu bia hay các chất kích thích. Đồng thời, cần theo dõi sát các dấu hiệu bất thường như đau bụng, ra dịch âm đạo hay rỉ ối để được can thiệp kịp thời, giúp cả mẹ và bé có một thai kỳ an toàn và khỏe mạnh”, bác sĩ Anh Tuấn khuyến cáo thêm.

Trẻ sinh non tháng có thể gặp các vấn đề bất lợi về sức khỏe, tuy nhiên với sự chăm sóc y tế đúng cách, dinh dưỡng hợp lý, theo dõi sức khỏe định kỳ và môi trường nuôi dưỡng đầy yêu thương, phần lớn trẻ sinh non hoàn toàn có thể phát triển khỏe mạnh, bắt kịp các mốc tăng trưởng của trẻ đủ tháng. Do đó, phụ nữ chuẩn bị mang thai và đang mang thai, hãy thực hiện theo các khuyến cáo của ngành Y tế để góp phần bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé, đồng thời giảm thiểu nguy cơ sinh non./.

Bài: Mai Lê; ảnh: Đình Thi