21/03/2018 12:00
Bệnh lao là mối đe dọa toàn cầu, 1/3 dân số thế giới có thể nhiễm lao và khoảng 10% số người bị nhiễm lao sẽ bị lao trọn đời. Trong thời gian qua, mặc dù đã đạt được một số thành tựu đáng kể trong công tác chống lao, nhưng bệnh lao vẫn đang tiếp tục là một trong các vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng lo ngại hiện nay. Để tìm hiểu về vấn đề này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với bác sĩ CKI Nguyễn Kim Mỹ- Phó Giám đốc Bệnh viện Lao và bệnh phổi tỉnh Đắk Lắk.
1/ Thưa bác sĩ, bác sĩ có thể cho biết tình hình bệnh lao hiện nay trên thế giới, tại Việt Nam và riêng tại tỉnh Đắk Lắk như thế nào?
Trả lời:
1. Tình hình bệnh lao Thế giới;
Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới:
- 1/3 dân số trên Thế giới đã nhiễm Vi khuẩn lao
- TTYTTG ước tính năm 2016 trên toàn cầu có khoảng 10,4 triệu người hiện mắc bệnh lao, với 6,3 triệu người mới mắc lao mỗi năm
- 11% trong số bệnh nhân lao hiện có đồng nhiễm HIV
- Bệnh nhân lao là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ hai trong các bệnh nhiễm trùng với khoảng 1,3 triệu người tử vong do bệnh lao.
- Tình hình lao kháng đa thuốc đang có diễn biến phức tạp và đã xuất hiện hầu hết ở tất cả các Quốc gia, đặc biệt là sự xuất hiện của loại vi khuẩn lao siêu kháng thuốc ( XDR TB Extensively Drug Resistant Tuberculosis )
2. Tình hình bệnh lao ở Việt Nam;
Theo kết quả điều tra dịch tể bệnh lao tại Việt Nam được công bố năm 2009:
a. Tỷ lệ nguy cơ nhiễm lao hàng năm:
- Nguy cơ nhiễm lao toàn quốc là 1,67%
-Nguy cơ nhiễm lao miền Bắc là 1,57%
- Nguy cơ nhiễm lao miền Trung là 1,49%
- Nguy cơ nhiễm lao miền Nam là 2,05%
b. Tỷ lệ hiện mắc lao phổi trong dân số từ 15 tuổi trở lên
-Tỷ lệ hiện mắc lao phổi AFB dương tính, toàn quốc là 197/100.000 dân
- Tỷ lệ mắc lao mới hàng năm
+ Tỷ lệ hiện mắc lao phổi AFB dương tính mới, toàn quốc là 155/100.000 dân
Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới: Việt Nam vẫn là nước có gánh nặng bệnh lao cao, đứng thứ 15 trong 30 Quốc gia có tỷ lệ mắc bệnh lao cao trên Thế giới và Việt Nam cũng đồng thời đứng thứ 15 trong số 30 nước có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới.
- Tỷ lệ tử vong do lao; 19/100.000 dân
- Tỷ lệ người bệnh lao mới đồng nhiễm HIV; 5,1%
- Tỷ lệ kháng đa thuốc ở bệnh nhân lao mới; 5,5%
- Tỷ lệ kháng đa thuốc ở bệnh nhân lao đã được điều trị:26%
3. Tình hình bệnh lao ở Đắk Lắk
Dân số của Đắk Lắk hiện tại khoảng 1,9 triệu, theo ước tính dịch tể thì mỗi năm bệnh lao sẽ là; ( tính ở người dân > 15 tuổi )
- Số người hiện mắc bệnh lao phổi : 2.955 BN
- Số bệnh nhân lao phổi AFB(+) mới: 2.160 BN
Tuy nhiên trong những năm qua từ 2011 – 2017 Chương trình chống lao của tỉnh mỗi năm chỉ mới phát hiện lao các thể từ 1.000 – 1.100 BN/năm, trong đó khoảng 600 - 700 bệnh nhân lao phổi AFB(+).
Đặc biệt bệnh lao có xu hướng mắc ở những người trẻ tuổi từ 20 – 45 chiếm tỷ lệ khoảng 70%, do đó tỷ lệ lây nhiễm cho cộng đồng rất cao, vì những người này là lao động chính. Như vậy hiện nay số lượng nguồn lây nhiễm lao còn rất cao trong cộng đồng dân cư trên địa bàn của tỉnh, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
2/ Thưa bác sĩ, được biết bệnh lao là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ hai trong các bệnh nhiễm trùng với khoảng 1,3 triệu người tử vong do lao. Tình hình dịch tễ lao kháng thuốc đang có diễn biến phức tạp và đã xuất hiện ở hầu hết các quốc gia. Vậy tại Đắk Lắk nói riêng, tình hình bệnh lao kháng thuốc thì thế nào, có đáng lo ngại không ạ?
Trả lời:
Theo nhận định của WHO tình hình bệnh lao có xu hướng giảm, song số quốc gia có tình trạng gánh nặng bệnh lao mắc nhiều lại tăng lên; từ 22 nước đến nay là 30 nước. Tình trạng bệnh lao kháng đa thuốc đã xuất hiện và diễn biến phức tạp ở hầu hết các quốc gia và đặc biệt là bệnh lao siêu kháng thuốc ( Vi khuẩn lao kháng với tất cả các thuốc kháng lao hiện nay). Như ở trên Việt Nam đứng thứ 15 trong số 30 nước có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới.
Đắk Lắk được triển khai khám chẩn đoán và quản lý điều trị bệnh lao kháng đa thuốc từ năm 2015, đến nay đã phát hiện và đang quản lý điều trị cho gần 70 BN và cũng đã có bệnh nhân bị siêu kháng thuốc ( XDR-TB).
Nguyên nhân dẫn đến lao kháng thuốc;
+ Lao kháng thuốc tiên phát: Bệnh nhân bị lây nhiễm phải Vi khuẩn lao kháng thuốc ngay từ đầu
+ Lao kháng thuốc mắc phải trong quá trình điều trị: Bệnh nhân không tuân thủ điều trị đúng hoặc do thầy thuốc chỉ định điều trị lao không đúng. ( phác đồ, liều lượng) hoặc do số lượng vi khuẩn lao quá nhiều phát hiện muộn.
-cSự nguy hiểm của lao kháng thuốc: nếu bệnh nhân không được phát hiện sớm và điều trị đầy đủ thì sẽ là nguồn lây cho nhiều người trong cộng đồng, và có thể chuyển sang thể lao siêu kháng thuốc thì rất nguy hiểm.
3/ Bên cạnh bệnh lao đa kháng thuốc, thì hiện nay bệnh lao trẻ em cũng là vấn đề đáng báo động. Bác sĩ có thể cung cấp thêm thông tin về căn bệnh này được không ạ?
Trả lời:
Theo ước tính của CTCLQG mỗi năm Việt Nam có khoảng 400 nghìn trẻ em bị nhiễm vi khuẩn lao. Năm 2015 theo WHO ước tính ở Việt Nam tỷ lệ mắc lao trẻ em chiếm khoảng 11% trong tổng số BN lao mới hàng năm, như vậy mỗi năm Việt Nam có khoảng 13 nghìn TE mắc bệnh lao mới, trong đó 80% là thể lao phổi. Kết quả phát hiện lao TE Việt Nam giai đoạn 2010-2016 chỉ mới được 10% - 13%/tổng số ước tính ( nhưng chủ yếu là lao hạch ngoại biên) như vậy đa số TE mắc lao phổi bị bỏ sót. Mà lý do chủ yếu là cách tiếp cận chẩn đoán chưa phù hợp; nhất là các bác sĩ khám, điều trị bệnh nhi tại các cơ sở bệnh viện Công-Tư , phòng khám nhi tư không tiếp cận về các tiêu chuẩn chẩn đoán lao trẻ em hiện nay.
- Các yếu tố trẻ dễ bị bệnh lao: trẻ sống tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân lao phổi AFB(+), trẻ bị suy dinh dưỡng, trẻ bị nhiễm HIV, trẻ thường xuyên bị các bệnh về hô hấp, bệnh mạn tính phải dùng các thuốc miễn dịch kéo dài….
- Bệnh lao trẻ em: Cũng như người lớn có lao phổi và lao ngoài phổi. nhưng thường lao phổi được chẩn đoán AFB(-)
- Phòng bệnh lao trẻ em; Tiêm BCG, không cho tiếp xúc với người bệnh lao dương tính, điều trị dự phòng bằng INH đối với những trẻ em < 6 tuổi có tiếp xúc với bệnh nhân lao phổi AFB(+)
- Nâng cao thể trạng dinh dưỡng cho trẻ em, nhất là những TE sinh non…..
4/ Thưa bác sĩ, từ năm 2014, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 374/QĐ-TTg ngày 17/3/2014 phê duyệt Chiến lược quốc gia phòng, chống lao đến năm 2020 và tầm nhìn 2030. Theo đó, tại Đắk Lắk đã và đang thực hiện quyết định này như thế nào? Mục tiêu chính trong thời gian tới để góp phần vào chương trình chống lao là gì?
Trả lời:
Theo đánh giá của WHO, Việt Nam là 1 trong 4 Quốc gia có kết quả hoạt động phòng chống bệnh lao tốt nhất, đó là đạt được 2 mục tiêu của WHO và Hội bài lao quốc tế đưa ra là phát hiện 70% bệnh lao hiện có theo ước tính trong cộng đồng và Tỷ lệ điều trị khỏi > 85% đối với bệnh nhân lao AFB(+). Tuy nhiên hiện nay Việt nam vẫn là 1trong 30 nước trên thế giới có gánh nặng bệnh lao và lao đa kháng thuốc.
Để thực hiện mục tiêu đề ra của WHO hướng tới thanh toán bệnh lao trên toàn cầu vào năm 2035. Ngày 17/3/2014 Thủ tướng chính phủ đã ký Quyết định số 374/QĐ-TTg về việc Phê duyệt Chiến lược quốc gia Phòng, chống lao đến năm 2020 và tầm nhìn năm 2030 Việt Nam sẽ thanh toán bệnh lao. Đây thực sự là một cơ hội rất lớn khi CTCL lao đã được nâng lêm tầm chiến lược, để thực hiện được mục tiêu này Thủ tướng chính phủ cũng yêu cầu các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương phải thành lập ban chỉ đạo phòng chống lao và Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện các hoạt động chống lao tại địa phương.
Đối với CTCL Đắk Lắk được sự chỉ đạo của Sở Y tế , Bệnh viện lao và bệnh phổi đang Xây dựng kế hoạch triển khai chiến lược phòng chống lao ( với những mục tiêu, giải pháp cụ thể từng giai đoạn) để tham mưu cho Sở Y tế trình UBND tỉnh phê duyệt và thành lập Ban chỉ đạo của tỉnh trong quý II/2018.
Giảm bệnh nhân lao hướng tới thanh toán bệnh lao để Việt Nam nói chung và Đăk Lắk nói riêng để người dân sống trong môi trường không khí không có vi khuẩn lao là ước mơ, nguyện vọng của mọi người dân. Và quan trọng nhất là góp phần vào công cuộc bảo vệ sức khỏe cho nhân dân, phát triển kinh tế bền vững cho mỗi gia đình và toàn xã hội,
“ Mỗi gia đình khỏe là cả nước khỏe”
Bệnh lao là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đối với sức khỏe cũng như tính mạng người mắc bệnh với nguy cơ lây lan ra cộng đồng lớn; bệnh có thể chữa khỏi nếu phát hiện sớm, chữa đúng phương pháp và đủ thời gian. Vì vậy, công tác phòng, chống bệnh lao là một nhiệm vụ quan trọng lâu dài của cả hệ thống chính trị, trong đó ngành Y tế là nòng cốt. Tuy nhiên, để góp phần đẩy lùi bệnh lao trong thời gian tới, rất cần sự chung tay của cả cộng đồng.
Xin cảm ơn bác sĩ CKI Nguyễn Kim Mỹ- PGĐ Bệnh viện Lao và bệnh phổi tỉnh Đắk Lắk đã cung cấp thông tin này.
T4g Đắk Lắk
Facebook
Tweet
Mail
Google-plus
Các tin khác