SỞ Y TẾ TỈNH ĐẮK LẮK

Chủ động tiêm vắc xin để phòng ngừa bệnh dại

18/08/2025 02:09

Theo các chuyên gia y tế, tất cả các trường hợp tử vong do bệnh dại đều có nguyên nhân là không tiêm vắc xin phòng dại khi bị chó/động vật gây dại cắn, cào. Để hạn chế những hậu quả đáng tiếc, người dân cần thực hiện nghiêm các khuyến cáo của ngành chức năng trong phòng chống bệnh dại như: khi thả chó ra đường phải rọ mõm; tiêm phòng dại cho chó mèo; khi bị chó mèo cắn, cào cần thực hiện tiêm phòng đầy đủ…

Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk, trong năm 2024 toàn tỉnh ghi nhận 07 trường hợp tử vong do bệnh dại và 07 tháng đầu năm 2025 con số tử vong do bệnh dại lên tới 6 trường hợp. Các trường hợp tử vong do bệnh dại được ghi nhận tại tỉnh Đắk Lắk trong thời gian qua chủ yếu là do người bị chó dại cắn mà không đi tiêm vắc xin phòng bệnh và huyết thanh kháng dại kịp thời.

Thạc sĩ, bác sĩ CKII Hoàng Hải Phúc, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk cho biết, Bệnh dại có thời gian phát bệnh dài hay ngắn phụ thuộc vào vết cắn, vết cắn càng gần thần kinh trung ương như: đầu, mặt, cổ, vết thương càng nặng thì thời gian phát bệnh càng nhanh, thời gian ủ bệnh có thể kéo dài từ một vài ngày đến vài tháng. Trước khi phát bệnh từ 2 đến 4 ngày người bệnh có cảm giác đau nhức vết cắn, sưng tấy và kèm theo một số dấu hiệu như: bồn chồn, nóng nảy, cáu giận, la hét vô cớ, không kiềm chế được bản thân, có những hành động dữ dằn, bất thường. Sau đó người bệnh lên cơn co giật, co cứng toàn thân, sợ nước, sợ ánh sáng, giãn đồng tử... dần dần dẫn đến tử vong trong khoảng từ 4 đến 10 ngày. Tại tỉnh Đắk Lắk hiện nay nguy cơ lây truyền bệnh dại từ động vật sang người vẫn rất lớn, khả năng tiếp tục ghi nhận các trường hợp tử vong do bệnh dại ở người vẫn rất cao. Chó và mèo thả rông không rọ mõm là nguồn lây bệnh chính, đặc biệt ở các khu vực công cộng, đông người có nguy cơ tiếp xúc trực tiếp.

“Việc không tiêm vắc xin phòng dại cho chó, mèo và sự thiếu ý thức bảo vệ cộng đồng của một số chủ nuôi đã khiến tình trạng bệnh dại trở nên nghiêm trọng. Những hành vi như để chó mèo chạy rông, giết mổ chó, mèo và buôn bán không kiểm soát cũng góp phần làm gia tăng nguy cơ lây lan bệnh. Dù bệnh dại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, nhưng người dân chúng ta hoàn toàn có thể phòng ngừa được bằng các biện pháp như tiêm vắc xin phòng dại cho chó mèo. Đặc biệt, người dân cũng cần vệ sinh và khử trùng vết thương ngay sau khi bị chó, mèo cắn hoặc cào, đồng thời đến cơ sở y tế để tiêm vắc xin phòng dại và huyết thanh kháng dại”, Giám đốc Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk Hoàng Hải Phúc nhấn mạnh.

Khi bị chó mèo cắn, cào cần thực hiện tiêm phòng đầy đủ.

Ghi nhận tại Khoa truyền nhiễm, Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên, từ đầu năm 2025 đến nay tại Khoa đã tiếp nhận 06 trường hợp bệnh dại, và đáng tiếc tất cả các trường hợp đều tử vong ngay sau đó.

Bác sĩ H’Nuen H’Đớk, Phó Trưởng Khoa Phụ trách Khoa truyền nhiễm, Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên cho biết, triệu chứng ban đầu của bệnh dại thường là rối loạn ý thức, sợ nước, sợ gió, sợ ánh sáng, giãn đồng tử… sau đó lên cơn co giật dẫn đến tử vong. Chết vì bệnh dại là cái chết ám ảnh và thương tâm nhất, người bệnh sẽ chờ đợi cái chết đến từ từ trong đau đớn, vật vã cho đến phút cuối cùng, người chứng kiến cũng không thể tránh khỏi tổn thương tâm lý nặng nề. Đa số các trường hợp tử vong do dại thường thiếu hiểu biết về phòng chống bệnh, đặc biệt là không chủ động tiêm ngừa vắc xin ngay sau khi bị động vật nghi dại cắn. Tiêm vắc xin dại là biện pháp duy nhất để phòng bệnh hiệu quả nhất. Vắc xin phòng dại hoạt động bằng cách cho người bệnh tiếp xúc với một lượng nhỏ vi rút để giúp cơ thể tạo khả năng miễn dịch với bệnh. Đây là loại vắc xin được điều chế bởi vi rút dại đã chết, có khả năng kích thích miễn dịch giúp cơ thể làm quen và chống lại vi rút dại. Người có nguy cơ mắc bệnh cần tiêm phòng đủ số mũi theo đúng quy định mới có khả năng chống lại vi rút dại.

Ngành Y tế Đắk Lắk tăng cường công tác tuyên truyền phòng chống bệnh truyền nhiễm và bệnh dại nhằm nâng cao ý thức phòng bệnh của người dân.

“Vắc xin phòng dại có tác dụng kích thích cơ thể tạo ra kháng thể đặc hiệu để trung hoà vi rút dại, làm cho vi rút dại không còn khả năng gây bệnh khi xâm nhập vào cơ thể con người. Vi rút dại di chuyển chậm dọc theo dây thần kinh (trung bình từ vài mm đến cm mỗi ngày) nên nếu tiêm ngay sau phơi nhiễm, hệ miễn dịch sẽ có thời gian vàng để tạo kháng thể trước khi vi rút dại tấn công tới hệ thần kinh trung ương. Do vậy, người bị chó mèo nghi dại cắn cần phải tiêm sớm, đúng lịch và tiêm đủ 5 mũi. Ngoài ra, trong vòng 6 tháng sau tiêm vắc xin, người bệnh không sử dụng bất kỳ các loại đồ uống có cồn như rượu, bia ... đặc biệt có một số thuốc gây ảnh hưởng đến quá trình hình thành kháng thể kháng vi rút dại của cơ thể, do đó trong thời gian này khi đi khám chữa bệnh cần báo cho bác sĩ biết việc mình đang tiêm phòng dại” - bác sĩ H’Nuen H’Đớk nhấn mạnh.

Để chủ động phòng, chống bệnh dại, Bộ Y tế khuyến cáo người dân cần thực hiện tốt các biện pháp sau:

1. Tiêm phòng đầy đủ cho chó, mèo nuôi và tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo của ngành thú y.

2. Không thả rông chó, mèo; chó ra đường phải được đeo rọ mõm. Diệt ngay chó và động vật lên cơn dại hoặc nghi mắc bệnh dại trong khu vực ổ dịch.

3. Không đùa nghịch, trêu chọc chó, mèo. Người bị chó, mèo cắn phải đi tiêm vắc xin phòng sớm và đầy đủ các mũi tiêm theo chỉ dẫn của bác sĩ;

4. Khi bị chó, mèo cắn, cào, liếm cần:

- Rửa ngay vết thương với xà phòng và nước sạch dưới vòi chảy liên tục trong thời gian khoảng 10-15 phút, sau đó sát khuẩn bằng cồn 70 độ hoặc cồn Iod hoặc các chất sát khuẩn khác để làm giảm thiểu lượng virus dại tại vết cắn.

- Không chà sát, không nặn máu để tránh tổn thương rộng hơn. Đây là phương pháp sơ cứu hiệu quả nhất để chống lại bệnh dại. Sau đó cần đưa ngay người bị thương đến cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và điều trị càng sớm càng tốt.

- Khi xử lý vết thương do bị động vật cắn người dân cần chú ý: Không băng kín, không làm dập nát thêm vết thương hoặc làm tổn thương rộng hơn, tránh khâu kín ngay vết thương; Không chữa bệnh dại bằng Đông y hay thuốc Nam.

- Đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và tiêm phòng dại kịp thời. Việc khám và điều trị dự phòng dại bằng tiêm vắc xin và huyết thanh kháng dại phải được thực hiện càng sớm càng tốt trong vòng 72 giờ sau khi bị cắn. Tuyệt đối không dùng thuốc nam, không tự chữa, không nhờ thầy lang chữa bệnh dại. Chỉ có tiêm phòng mới ngăn ngừa không bị bệnh dại.

Bài: Bảo Trọng; ảnh: Đình Thi