SỞ Y TẾ TỈNH ĐẮK LẮK

Đắk Lắk nỗ lực nâng cao chất lượng bao phủ vắc xin Sởi trong cộng đồng

18/12/2025 09:37

Sởi là bệnh truyền nhiễm do vi-rút gây ra, lây qua đường hô hấp và có khả năng gây ra dịch bệnh. Để chủ động phòng, chống bệnh sởi, ngành Y tế Đắk Lắk đã triển khai nhiều giải pháp nhằm bảo vệ sức khỏe người dân. Trong đó, công tác y tế dự phòng và điều trị được triển khai một cách đồng bộ và quyết liệt nhằm hạn chế đến mức thấp nhất tử vong và các biến chứng nặng do bệnh sởi gây ra. Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp trong phòng, chống và tổ chức thực hiện các chiến dịch tiêm vắc xin nên đến nay sau gần 4 tháng (từ tháng 9 năm 2025 đến nay) toàn tỉnh không ghi nhận số ca mắc mới bệnh sởi. Trong đó, đáng ghi nhận là tỷ lệ tiêm vắc xin tạo miễn dịch phòng bệnh sởi ở các nhóm tuổi trong cộng đồng đạt cao nhất từ trước tới nay. Thành quả này đã góp phần quan trọng để tỉnh Đắk Lắk thực hiện tốt công tác phòng chống bệnh sởi, bảo vệ sức khỏe cho trẻ em.

Nỗ lực bao phủ vắc xin trong cộng đồng

Đầu năm 2025, bệnh sởi xuất hiện trở lại tại một số khu vực vùng sâu của tỉnh Đắk Lắk. Cụ thể tính đến ngày 11/2, toàn tỉnh ghi nhận 55 trường hợp mắc bệnh Sởi và không có trường hợp tử vong. Trong đó, tập trung tại Buôn Đôn với 16 trường hợp; Krông Pắc 15 trường hợp; Ea Súp 11 trường hợp; Buôn Ma Thuột 6 trường hợp; Cư Kuin 3 trường hợp…

Dù số ca không nhiều, diễn tiến nhanh cho thấy chỉ cần một nhóm trẻ bỏ lỡ lịch tiêm, miễn dịch cộng đồng sẽ lập tức bị suy yếu. Ở những địa bàn phụ huynh chưa cho trẻ tiêm đúng lịch, hoặc bỏ lỡ mũi tiêm do trẻ ốm thì lỗ hổng tiêm chủng càng dễ phát sinh. Trước thực tế này, ngành y tế địa phương đã đồng loạt triển khai chiến dịch tiêm bù, tiêm vét vắc xin sởi; tăng cường công tác tuyên truyền nhằm nâng cao ý thức của người dân về tiêm phòng cho trẻ thuộc các nhóm tuổi theo chương trình mở rộng của Bộ Y tế.

Chị H’Mi Ky Ê ban, xã Cuôr Đăng, tỉnh Đắk Lắk cho biết, con mình được hơn 18 tháng rồi nhưng nay mới đến tiêm mũi sởi 1 do bình thường tới lịch tiêm con hay ốm đau. Giờ nghe có dịch bệnh mình cũng rất lo lắng. Nhưng được các y bác sĩ của Trạm y tế xã tư vấn về các phòng bệnh sởi mình cũng yên tâm hơn.

Tiêm vắc xin là giải pháp quan trọng và hữu hiệu nhất để giúp trẻ phòng chống được bệnh sởi.

Tại nhiều vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, hiệu quả tiêm chủng phụ thuộc lớn vào sự chủ động của y tế cơ sở. Cán bộ y tế xã và y tế thôn, buôn phải kiên trì bám địa bàn, nắm chắc tình hình từng hộ, tăng cường giám sát sức khỏe trẻ nhỏ và phối hợp vận động phụ huynh chuẩn bị cho các buổi tiêm. Chính những công việc nền tảng này đã giúp địa phương triển khai kịp thời các biện pháp cần thiết khi có biến động về dịch tễ…

Ông Đinh Hữu Phương, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Cuôr Đăng, tỉnh Đắk Lắk: Từ đầu năm 2025 đến nay, toàn xã đã ghi nhận 38 trường hợp mắc sởi, chủ yếu là các trường hợp chưa tiêm đủ số liều hoặc chưa đến tuổi tiêm vắc xin phòng bệnh sởi. Trước nguy cơ bệnh sởi bùng phát, Trạm Y tế xã đã triển khai giám sát, điều tra dịch tễ và hướng dẫn gia đình vệ sinh môi trường, khử khuẩn. Đồng thời, tổ chức phun hóa chất phòng dịch tại các khu vực ghi nhận ca bệnh đầu tiên.

“Sau khi tiếp nhận những thông tin, chỉ đạo của ngành y tế cấp trên, chúng tôi đã tập trung đẩy mạnh tuyên truyền, vận động và phát giấy mời thông qua y tế thôn, buôn đến từng hộ gia đình có con nhỏ thuộc các đối tượng nhằm tăng tốc độ tiêm chủng. Nhờ vậy, đến nay, toàn xã đã có 440/460 trẻ trong nhóm tuổi đã được tiêm chủng vắc xin sởi trong chương trình tiêm chủng mở rộng. Trong nhiều tháng qua, trên địa bàn xã không ghi nhận ca mắc mới. Người dân cũng đã hiểu việc tiêm vắc xin có vai trò quan trọng như thế nào trong việc phòng bệnh nên đã đưa con em đi tiêm phòng đầy đủ” ông Phương chia sẻ.

Theo bác sĩ CK II Huỳnh Lê Xuân Bích, Phó Giám đốc Sở Y tế tỉnh Đắk Lắk, bệnh sởi lây truyền rất nhanh qua đường hô hấp. Trong đó, 90% người chưa có miễn dịch sẽ bị mắc bệnh nếu tiếp xúc gần với bệnh nhân sởi và trung bình 1 người mắc bệnh có thể lây cho 12 - 18 người khác và chỉ có thể cắt đứt sự lây truyền khi miễn dịch cộng đồng đạt ít nhất 95%. Bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, khô loét giác mạc mắt, thậm chí có thể viêm não dễ dẫn đến tử vong, bệnh đặc biệt nghiêm trọng ở trẻ nhỏ, trẻ suy dinh dưỡng. Bệnh sởi đã từng xảy ra những đợt dịch lớn, theo chu kỳ khoảng 5 năm do sự tích lũy các đối tượng chưa có miễn dịch đối với bệnh sởi trong cộng đồng. Những khó khăn ban đầu của tỉnh Đắk Lắk trong công tác tiêm chủng mở rộng nói chung và tiêm phòng vắc xin sởi nói riêng cũng là thực trạng chung của toàn Tây Nguyên đó là địa bàn rộng, dân cư phân tán, di cư tự phát nhiều, trong khi đó điều kiện đi lại cũng gặp khó khăn nên để duy trì các điểm tiêm cố định cũng không thuận lợi. Tuy nhiên, bù lại là hệ thống bảo quản vắc xin đã được ngành y tế phủ kín; trong đó, nguồn vắc xin cung ứng chu kỳ ổn định đã góp phần giúp giảm đáng kể nguy cơ gián đoạn.

“Để đạt miễn dịch bệnh sởi trong cộng đồng bền vững, vai trò của phụ huynh vẫn then chốt đó là phụ huynh cần đưa trẻ đi tiêm đúng lịch, đủ mũi, không chờ đến khi dịch bệnh lan rộng mới phòng ngừa. Ngay từ đầu năm, Sở Y tế đã chỉ đạo quyết liệt tuyến y tế cơ sở để tăng cường rà soát và nắm chắc đối tượng tiêm chủng. Các chiến dịch tiêm bổ sung, tiêm vét được tổ chức thường xuyên. Hàng tháng, chúng tôi có công văn chỉ đạo các Trung tâm Y tế giám sát chặt chẽ việc triển khai tiêm bù cho những trẻ bị ốm, hoãn tiêm hoặc bỏ lỡ buổi tiêm trước đó, bảo đảm trẻ được hoàn thành đủ các mũi vắc xin trong thời gian sớm nhất. Một nguyên tắc chúng tôi luôn ưu tiên là bảo đảm công bằng trong tiếp cận vắc xin, đặc biệt đối với vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn. So với các khu vực thuận lợi hơn – nơi các bà mẹ có thể tiếp cận dịch vụ tiêm chủng đa dạng – thì ở những địa bàn này, việc đưa trẻ đi tiêm chủng vẫn còn nhiều thách thức. Vì vậy, ngành y tế địa phương luôn ưu tiên triển khai các vắc xin mới tới những vùng khó khăn nhằm bảo đảm trẻ em nơi đây không bị thiệt thòi so với các vùng khác” Phó Giám đốc Sở Y tế Đắk Lắk Huỳnh Lê Xuân Bích chia sẻ.

“Dự phòng” đi trước đón đầu mùa dịch

Trước diễn biến phức tạp tình hình bệnh sởi, ngay từ đầu năm 2025, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật đã kịp thời hỗ trợ các Trung tâm Y tế đồng loạt triển khai các hoạt động phòng, chống dịch như: giám sát, cách ly, phân luồng nhằm tránh lây nhiễm chéo tại cơ sở khám, chữa bệnh, khử khuẩn vệ sinh buồng bệnh… Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành địa phương điều tra, rà soát thống kê tất cả đối tượng trẻ em dưới 5 tuổi trong tiêm chủng thường xuyên chưa được tiêm chủng, tiêm chưa đủ mũi hoặc không rõ tiền sử đã tiêm vắc xin phòng bệnh sởi, sởi – rubella để tiến hành tiêm bù, tiêm vét cho những đối tượng này. Mở rộng nhóm trẻ 6 – 9 tháng tuổi tiêm 01 mũi vắc xin sởi bổ sung và nhóm trẻ 6 - 10 tuổi để tiêm chủng đủ mũi 02 mũi vắc xin có chứa thành phần sởi theo kế hoạch của Bộ Y tế. Ngoài ra, ngay khi tiếp nhận thông tin về các trường hợp nghi sởi, chỉ đạo các đơn vị thực hiện phun khử trùng bằng Cloramin B tại khu vực điều trị bệnh nhân, tại hộ gia đình và các hộ xung quanh khu vực bệnh nhân sinh sống. Cấp hàng ngàn viên Vitamin A cho các cơ sở khám, chữa bệnh điều trị bệnh nhân sởi.

Ngành y tế Đắk Lắk tập trung thực hiện các chiến dịch tiêm bù, tiêm vét vắc xin phòng bệnh sởi cho trẻ thuộc các nhóm tuổi theo quy định của Bộ Y tế.

Thạc sĩ, bác sĩ CKII Hoàng Hải Phúc, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk cho biết, tại tỉnh Đắk Lắk dịch sởi bùng phát theo chu kỳ từ 4 đến 5 năm. Cụ thể nếu như năm 2019, toàn tỉnh ghi nhận 387 trường hợp mắc sởi; năm 2020 ghi nhận 45 trường hợp, trong giai đoạn từ năm 2021 đến 2023, toàn tỉnh không ghi nhận trường hợp mắc bệnh sởi. Tuy nhiên, đến năm 2024, dịch sởi tăng đột biến với 898 trường hợp mắc sởi và từ đầu năm 2025 đến nay toàn tỉnh ghi nhận trên 2.700 trường hợp sốt phát ban nghi sởi, trong đó, 698 trường hợp dương tính với vi rút sởi.

Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk Hoàng Hải Phúc cũng cho rằng, Ngành y tế Đắk Lắk đã sớm nhận định và dự đoán được diễn biến của dịch bệnh trong từng giai đoạn cụ thể. Do vậy, với chủ trương phát hiện sớm và tránh bỏ sót các trường hợp nghi mắc sởi cũng như kịp thời ngăn chặn nguồn lây trong cộng đồng, Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh tỉnh đã tham mưu Sở Y tế triển khai đồng bộ các giải pháp trong phòng và điều trị bệnh một cách hiệu quả. Riêng đối với đơn vị dự phòng, Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh đã cấp đủ số lượng vắc xin và hỗ trợ các địa phương triển khai rà soát, thực hiện chiến dịch tiêm vắc xin sởi cho các đối tượng nằm trong diện tiêm chủng. Theo đó, tính đến tháng 10/2025 tỷ lệ trẻ dưới một tuổi tại tỉnh Đắk Lắk được tiêm đủ vắc xin tăng lên hơn 78.3%, còn tiêm vắc xin Sởi – Rubella cho trẻ 18 tháng đạt trên 81,4%. Đáng chú ý là tỷ lệ miễn dịch trong cộng đồng được ghi nhận là cao nhất từ trước tới nay, trong đó, hơn 4 tháng qua, toàn tỉnh không ghi nhận ca mắc mới trong cộng đồng.

“Chúng tôi luôn xác định công tác “dự phòng” phải đi trước đón đầu trong mùa dịch để chủ động tham mưu cho Sở Y tế xây dựng tất cả các phương án nhằm ứng phó kịp thời với từng diễn biến của dịch bệnh. Riêng đối với bệnh sởi thì hiện nay, tiêm phòng vắc xin vẫn là biện pháp phòng bệnh quan trọng và hữu hiệu nhất. Việc triển khai rộng rãi tiêm vắc xin phòng sởi trong nhiều năm đã khống chế thành công bệnh sởi. Song, các trường hợp chưa được tiêm chủng hoặc tiêm chủng chưa đầy đủ tích lũy qua nhiều năm đã tạo khoảng trống miễn dịch, làm giảm khả năng bảo vệ trước nguy cơ lây lan. Bên cạnh đó, việc ghi nhận các trường hợp mắc bệnh khi chưa đến độ tuổi tiêm chủng (trẻ dưới 9 tháng tuổi) làm tăng thêm nguy cơ lây lan dịch bệnh. Do vậy, để ngăn ngừa dịch bệnh bùng phát, cần bao phủ vắc xin ≥95% với 2 liều vắc xin phòng sởi trong cộng đồng. Có thể sử dụng vắc xin dạng đơn hoặc phối hợp sởi - quai bị - Rubella. Đối với trẻ nhỏ tiêm 2 mũi trong Chương trình tiêm chủng mở rộng: Mũi thứ nhất khi trẻ đủ 9 tháng tuổi, mũi thứ hai khi trẻ 18 tháng tuổi. Mỗi người dân và gia đình cần cho trẻ tiêm phòng đầy đủ, đảm bảo vệ sinh cá nhân, bổ sung các chất dinh dưỡng để nâng cao sức đề kháng; kịp thời thông báo cho các cơ sở y tế khi phát hiện các dấu hiệu nghi mắc sởi” Thạc sĩ, bác sĩ Hoàng Hải Phúc nói.

Có thể nói, Tây Nguyên nói chung và đặc thù như tỉnh Đắk Lắk nói riêng, công tác kiểm soát và phòng chống bệnh sởi cơ bản đã đạt được kết quả bước đầu trong việc nâng cao nhận thức của người dân chú trọng tiêm vắc xin phòng bệnh cho trẻ, góp phần tạo miễn dịch trong cộng đồng. Tuy nhiên, về lâu dài rất cần có sự tham gia tích cực hơn nữa từ các cấp chính quyền địa phương cùng ngành y tế trong công tác quản lý dữ liệu tiêm chủng, chủ động giám sát dịch tễ chủ động và duy trì lịch tiêm hàng tháng. Khi trẻ vào mầm non hay tiểu học, tiền sử tiêm chủng được rà soát để tiêm bù kịp thời, bảo đảm không trẻ nào bị bỏ sót. Mỗi mũi tiêm không chỉ bảo vệ một đứa trẻ mà còn là “tấm khiên” cho cả cộng đồng. Đây là kết quả của sự nỗ lực bền bỉ của ngành y đối với sức khỏe của người dân nói chung và trẻ em nói riêng.

Bảo Trọng